Herinneringen aan de Tweede Wereldoorlog - deel III
In 1942 werd het grimmiger zoals ik al zei. Voor mij nog niet zozeer want ik was nog te jong om het te beseffen. Ik zat toen in de vijfde klas van de Oranjeschool bij meester Streefkerk. De derde woensdag in september was het altijd paardenmarkt in de Zaalbergstraat. Om half elf hadden we pauze en dan liepen we langs al die paarden die zelfs tot het station stonden. En die boeren maar handjeklap doen.
 v2.gif)
's Middags hadden we vrij en dan gingen we met mijn moeder naar de markt in de Oranjestraat. We kregen dan een paar centen voor de grabbelton en mijn moeder kocht heel goedkoop druiven en kersen en andere lekkere dingen. Aan oorlog dachten we toen niet geloof ik. Maar plotsklaps was het raak.
Bij ons aan de overkant stond de boerderij van Verboom en in het zomerhuis ernaast woonde de Joodse familie van Abraham de Leeuw. Op nr. 67 en wij hadden nr. 68. Puur toeval. Brave mensen en hun hele familie woonde al meer dan 200 jaar in Alphen. Echte Alphenaren dus. De oude Abraham was veehandelaar en had jarenlang een slagerswinkel in de Zeilmakerstraat gehad, overgenomen van zijn vader toen. Ik zie hem nog staan met zijn lange jas en een stok en dan werd hij opgehaald om naar de Leidse veemarkt te gaan. Het verhaal is algemeen bekend want Kees Visschedijk heeft het in zijn boek al beschreven over de Jodenvervolging in de Tweede Wereldoorlog. Toch wil ik hier mijn eigen ervaring vertellen.
Ze hadden nog twee kinderen in huis die beiden al in de dertig waren. Hartog de Leeuw die op de 'Industrie' van Boot werkte en Rika (Hendrika) de Leeuw die winkeljuffrouw was bij Werneke in de Julianastraat. Het moet een hele knappe meid geweest zijn. Hartog was een heel aardige vent, hij zwaaide altijd als hij tussen de middag thuis kwam eten. Ze liepen toen al met de verplichte gele Jodenster op hun borst.
Het is in augustus 1942 geweest dat ze zich bij het station moesten melden om na later bleek naar Westerbork vervoerd te worden. Wij (mijn ouders ook) dachten dat het een werkkamp was. Ik was net 13 jaar toen en had er dus helemaal geen benul van. Wel van het vervolg van dit drama. Ze hebben zich gemeld en zijn afgevoerd hoewel Rika nog het aanbod van Werneke gehad heeft om onder te duiken maar dat niet wilde, omdat haar ouders daar misschien last mee kregen. Had ze het maar gedaan! Wat bleek namelijk..
Ik zie het nog als de dag van gisteren. Het was 26 augustus 1942. Op die dag moesten alle Joden in Alphen zich melden op het St. Jorisplein dacht ik, of het ijsclubterrein vlak bij. Onze overburen, de oudjes De Leeuw werden opgehaald. Het zal tussen de middag geweest zijn en ik stond buiten aan de straat toen er ineens een Duitse legerwagen aan de overkant stopte en in de bak zaten tien Duitse soldaten met geweren. Ze sprongen er uit en liepen naar het zomerhuis waar Abraham de Leeuw woonde. Ik heb het met eigen ogen gezien. Ze drongen het huis binnen en na enige tijd kwamen ze met de twee oudjes naar buiten. Ze hadden beide een tasje met wat spullen in de hand, dat mochten ze blijkbaar meenemen. Achter de vrachtwagen werden ze omhoog gehesen en in de laadbak gezet. Er kwam verder geen geweld aan te pas. Er was ook geen reden voor. Ze reden weg en draaiden om voor de inrit naar Booij en de boerderij van Van Wijk (later Madonna) richting het centrum van Alphen.
Maar wat ik nooit vergeten ben is de reactie van mijn moeder. Ik stond aan de weg en zag het gebeuren en toen kwam mijn moeder uit de keuken, schort voor en met natte handen raakte ze helemaal in paniek en kreunde: "Oh, oh. wat gaan ze nu toch met die mensen doen." De tranen liepen over haar wangen. Dat ben ik nooit vergeten. Inmiddels weten we nu wat de gevolgen geweest zijn. Misschien maar goed dat we dat toen nog niet wisten. Op dezelfde dag dat ze opgehaald zijn, zijn hun kinderen vergast in Auswitch en zij zelf zijn na een lange treinreis in oktober ook daar aan hun eind gekomen.
Ons leven ging nog wel gewoon door. Ik ging nog steeds op school maar na school had ik allerlei karweitjes te doen. Verschillende levensmiddelen gingen op de bon en dat werd mondjesmaat. Ik ging bij boer Van Wijk aan de overkant helpen met de hooibouw en zelfs koeien melken. Dat heb ik wel een paar jaar gedaan en verdiende er een rijksdaalder per week mee. Van naar school gaan kwam weinig meer maar dat komt de volgende keer.
