- a Kijkrichting
- b Positie fotograaf
- c Positie StreetView
Park Rijnstroom
Park Rijnstroom en gebouwen van de Martastichting 1910-1911
Functie: voormalig Kindertehuis, nu: woningen, restaurant, theater en behuizing voor Parkexpressie.
Architect: M.A. van Nieukerken
Adres: Cornelis Geellaan 43
Status: rijksmonument
De panden van de Marthastichting zijn verspreid op het voormalig landgoed Park Rijnstroom gebouwd, aan het begin van de vorige eeuw en hebben allen een monumentale status.
Na 1982 toen de stichting werd opgeheven hebben de gebouwen een nieuwe functie gekregen als: appartementen (Emmahuis), restaurant (school), theater en cursusruimten (centraal gebouw)
Bron CAS
Wanneer Rijnstroom werd gebouwd is niet precies bekend, maar dit zal rond 1720 zijn geweest. Reinier van Uijlenburg, Heer van Honswijk en zijn echtgenote Johanna bakker waren de eerste eerste bewoners.
In 1830 werd het goed omschreven als een huis met schuur en erf. Achter het huis lag een boomgaard omgeven door een bos,aangeduid als een lustplaats. In het bos bevond zich een vijver. Ten noorden van de boomgaard lag nog een tuin, waarschijnlijk een moestuin. Het geheel werd omgeven door weilanden aangekocht in 1803.
In 1890 wordt de buitenplaats omschreven als huis, schuur en lustplaats, verkocht aan Cornelis Johannes de Wit die het als hotel in gebruik neemt.
In 1895 wordt de Martha-stichting eigenaar van het buiten. De Martha-Stichting nam onverzorgde kinderen op.
In 1923 besluit de stichting een nieuwe woning te bouwen achter het oude huis waarna het oude huis wordt afgebroken. De Rijnbode van 24 december 1924 staat nog even stil bij de sloop van de oude woning met het volgende artikel:
'De Martha-Stichting heeft het gebouw dat zoo zoetjesaan in deplorabelen toestand verkeerde niet meer noodig en het moest opgeruimd worden. Men behoeft er geen bedroefd gezicht bij te zetten, het voorname huis van weleer was onfraai overblijfsel geworden met scheefgezakte balcon en verschilferde muren..........'
Zo kwam er een roemloos einde aan een meer dan tweehonderd jaar buitenplaats.
Gerelateerde afbeeldingen:
In het park Rijnstroom aan de Raadhuisstraat was van 1895 tot de zeventiger jaren van de 20e eeuw de Martha-Stichting gevestigd.
Het begin van de Martha-Stichting vinden we in Amsterdam. De onderwijzer Cornelis Geel werd in 1870 benoemd tot evangelist met als werkterrein de Jordaan. Daar stichtte hij een christelijk tehuis voor ontheemden. Later begon hij een bewaarschool voor vervuilde kinderen. In 1882 legde hij contacten met een hoofdonderwijzer in Nieuwveen, die ook een tehuis voor dergelijke kinderen had geopend. In 1883 werd de "Vereniging Martha-Stichting voor onverzorgde kinderen" opgericht.
Door de snelle groei van het aantal kinderen werd een pand aan de Julianastraat aangekocht. Toen door de verbreding van de Rijn een gedeelte van de tuin van het pand zou verdwijnen was het wenselijk om uit te zien naar een andere ruimte. In 1895 werd daarom de buitenplaats "Rijnstroom" aan de Lage Zijde gekocht en nadat er was verbouwd en bijgebouwd kon er in 1897 worden verhuisd. Door de voortdurende groei van het aantal jongens en meisjes was uitbreiding noodzakelijk. Na de aankoop in 1906 van de naastgelegen boerderij met 20 hectare grond volgde de bouw van bijgebouwen. De tuinarchitect Copijn uit Groenekan ontwierp een park waarin de gebouwen konden worden opgenomen. Het oude en grote park achter de buitenplaats "Rijnstroom" werd hersteld en vergroot.
Na de invoering van de kinderwetten van 1905 werd goedkeuring verkregen voor het opnemen van voogdijkinderen. Dat was belangrijk voor de verdere ontwikkeling van de Martha-Stichting omdat daardoor rijkssubsidie kon worden verkregen. Vóór die tijd was men geheel afhankelijk van giften, die overigens uit het hele land binnenkwamen. Dat de Martha-Stichting landelijke bekendheid had blijkt onder meer uit het feit dat Koningin-moeder Emma op 29 april 1930 het geheel vernieuwde meisjeshuis opende dat onder de naam "Emmahuis" in gebruik werd genomen.
Het complex is voor een belangrijk deel bewaard gebleven en kreeg de naam Park Rijnstroom. Het park met de grote vijver in het midden is in stand gebleven. De pastorie, eertijds de woning van de predikant-directeur, is nog steeds als woning in gebruik. Het voormalige kerkgebouw huisvest op dit moment nog het Parktheater. Het schoolgebouw wordt gebruikt door Parkexpressie en het "Emmahuis" is thans een appartementencomplex. De door het park lopende wegen kregen de namen van bekende predikant-directeuren van de Martha-Stichting.
Gerelateerde afbeeldingen:
Alphen heeft 2 watertorens gehad. De oudste stond in het waterwingebied tussen de Hoorn en de Zoutmanstraat. De bouw van toren werd begonnen in 1902. Deze toren werd gesloopt in 1958. De straatnaam "Watertorenpark" herinnert er nog aan. Een voormalige dienstwoning bestaat nog steeds.
De drinkwaterleiding werd op 16 maart 1903 geopend.
In 1911 werd aan de prins Hendrikstraat een 2e watertoren gebouwd tegen over de Torenstraat. De toren werd afgebroken in 1972.
Deze watertoren is het symbool van carnavalsvereniging "De Cascarvieten". Toen de toren werd gesloopt hebben De Cascarvieten de gevelsteen met het jaartal weten te redden. De steen met het jaartal 1911 is ingemetseld in het onderkomen van de Cascarvieten aan de Voorstraat 11. Bij officiële gelegenheden gaat er een replica mee omdat de originele steen van graniet is en daardoor wat aan de zware kant is.
Oud-wethouder HenkJan Habermehl:
De sloper had mij die gedenksteen toegezegd, maar in de bar van Ruud van der Meer (hoek Zaalbergstraat) is hij met een fles jenever omgekocht door de Cascarvieten en ik had het nakijken. Overigens is de steen zo beter terechtgekomen. De toren stond de laatste jaren in een dikke vacht van wilde wingerd en toen die weggehaald werd, bleek wat eigenlijk betonrot is. Overigens was de toren gebouwd met veel te veel betonijzer.
Tijdens de afbraak is nog een gewonde gevallen. Boven in de watertoren was een man die aan het snijbranden was tussen twee betonstukken bekneld geraakt.
Jaap Hekkema schrijft
Al voor de oorlog liep ik daar al dagelijks langs naar school in de Zaalbergstraat. Op de hoek van de Torenstraat was slager Snel. Naast de watertoren aan de weg had je kruidenier Seijsener en kapper Deelstra. Nooit verwacht dat men zo'n monument zou slopen. Kijk nu maar eens in Hazerswoude. Precies dezelfde waar Hoogvliet in zit.