280 jaar oude eik voorziet ‘Zwammerdam 3’ van nieuw hout
In Zwammerdam zijn in de jaren ’70 van de vorige eeuw zes schepen opgegraven op de locatie waar in de Romeinse tijd een haven lag. Het Archeon is al meerdere jaren bezig met het restaureren van deze vaartuigen. Onlangs is nieuw hout voor de ‘Zwammerdam 3’ verkregen.
De Zwammerdam 3 is een boomstamkano van ongeveer 11 meter lang, gemaakt van een enorme eik. Twee derde van de kano is als geconserveerd archeologisch hout aanwezig. Met grote zorg hebben Yardeni Vorst en Peter van der Aart het archeologische hout van de Zwammerdam 3 samengevoegd, uitgelijnd en ondersteund. Het ontbrekende deel wordt nu aangevuld.
Oude eik
Het nieuwe hout komt van een eik van ruim een kwart millennium oud, met een diameter van één meter. “Gevreesd werd voor de gevolgen als de ongeveer 280 jaar oude eik zou omvallen op de boerderij waar hij naast stond”, begint het Archeon. “Uit een dikke plak van de boom konden we door heel efficiënt te werken twee grote aanvulstukken voor de Zwammerdam 3 halen. Hierdoor is de andere helft van de boom nog beschikbaar om eventueel de Zwammerdam 1, ook een boomstamkano, aan te vullen.”
Op de zagerij van Dirk Hogendoorn in Lienden is een dikke plak van de boom gezaagd. Per vrachtauto is de stam naar Museumpark Archeon gebracht waarna een ruime houtwerkplaats over de stam heen is gebouwd. “Een geweldige plek om voor het oog van publiek met bijl en dissel de reconstructies van Romeinse scheepsdelen te maken, waaronder de replica van de indrukwekkende stuurriem”, aldus het Archeon.
Passend maken
Eind 2022 zijn is begonnen met het aftekenen en uitzagen van het hout. “Het aftekenen gebeurde op basis van het door Yardeni gemaakte digitale model. De maten van het ontbrekende deel werden bepaald door de tekening te spiegelen ten opzichte van het middenvlak.” Daarna nam Wouter Schalk de eerste stap van het zaagwerk voor zijn rekening. Vervolgens is het kanodeel ingezaagd en door Rashid en Alexander de Vos met dissels en bijlen hol gehakt.
“Daarna kwam het er op aan om het grote aanvuldeel mooi aan te laten sluiten op het archeologische hout. Een mal van het archeologische hout werd gebruikt om de ‘ritssluiting’ af te tekenen. Keer op keer werd het grote stuk hout voorzichtig boven het oude hout gehesen om het nieuwe hout stap voor stap passend te maken”, legt het Archeon uit. Uiteindelijk kon het nieuwe stuk eiken op de toegewezen plaats naast de oude kano zakken, met een veilige ruimte daartussen..
De volgende stappen zijn om eerst de bodem en daarna de zijkant op de goede dikte te hakken.
