50 jaar geleden stuitten onderzoekers op de Romeinse Zwammerdamschepen op het terrein van de Hooge Burch in Zwammerdam. Eén van de hoofdrolspelers uit die tijd was de Alphense architect Latief Perotti (81). Met het akkoord van ontdekker en opgravingsleider Prof. Dr. Willem Glasbergen startte Latief een landelijke actie: Red het Romeinse Schip. De actie werd gesteund door de plaatselijke pers, Siebe van der Zee (directeur AVRO-TV/Radio) en zelfs de toenmalige Koningin Juliana, die tweemaal de vindplaats bezocht.
Een toevalsvondst
In december 1971 begonnen bouwers met de aanleg van een ondergronds transportsysteem op het terrein van de Hooge Burch in Zwammerdam. Dit nadat er uitgebreide opgravingen plaats hadden gevonden van het Romeinse castellum Nigrum Pullum. Het stopte daar echter niet met de archeologische vondsten. Bouwers troffen stukken oud hout aan die van een boomstamkano uit de Romeinse tijd bleken te zijn.
Maar de opgraving verliep niet zonder slag of stoot. “Schip nummer 4 lag scheef en diep in de klei. Om het schip op te graven moest een damwand rondom de vindplaats worden geslagen”, vertelt Latief. Er moest een keuze gemaakt worden: doorgaan met de bouw of een grote damwand plaatsen. “Maar het geld om de damwand te bekostigen en de schepen op te graven was er niet. Niemand wilde het bekostigen; de bouw zou doorgaan en de schepen zouden dus blijven liggen.”
Tekst loopt door onder foto
Eerste crownfundingsactie
Dat wilde Latief koste wat het kost voorkomen. Uiteindelijk was het zijn zoontje die het vuur in hem aanwakkerde. Aan de keukentafel zei hij tegen zijn vader: “Papa, als niemand die schepen uit de grond wil halen, dan doe jij het toch?” Dat resulteerde in de eerste crowdfundingsactie van Nederland: Red het Romeinse Schip. Het doel van deze actie was om 250.000 gulden op te halen om zo de opgraving te kunnen bekostigen. Latief werd de voorvechter van de actie. Maar het begin verliep nog wel wat stroef. “De gemeente wilde niks doen. Wat moet je met oude stukken hout? Ze begrepen er niks van.” Ondanks dat hij zelf geen ervaring had met archeologische opgravingen, zette hij wel alles op alles om het geld bij elkaar te krijgen. “Ik stuurde zelfs toenmalig premier Joop den Uyl en cultuurminister Harry van Doorn een telegram. Maar dat leverde slechts een symbolische 275 gulden op”, herinnert hij zich.
De actie ging pas écht lopen toen de Alphense architect een telefoontje kreeg van AVRO-TV/Radio-directeur Siebe van der Zee. De omroep wilde ‘meer aan cultuur doen’. De in die tijd populaire actualiteitenrubriek Televizier leverde veel aandacht op voor de actie. Wereldwijd werd de opgraving besproken. Het ontging zelfs toenmalig Koningin Juliana niet. Zij zou aan de buis gekluisterd hebben gezeten. “De koningin belde mij. ‘U bent een dappere, jonge man’, zei ze. Dat weet ik nog goed.” En het bleef niet bij het telefoontje. “In januari en maart 1974 kwam ze ook langs in Zwammerdam om het schip te bewonderen. Prachtig was dat om mee te maken. Ik was helemaal ontroerd toen zij mij begroette en wij elkaar de hand gaven. Wat een energie en présence!”
Tekst loopt door onder de foto
Samen met het volk
Door al deze aandacht liep de actie als een trein. Uiteindelijk werd er 280.000 gulden ingezameld door het Nederlandse volk. “Mooi om te zien was dat mensen uit alle lagen van de bevolking hun steentje bijdroegen. Zo gaf een gepensioneerde vrouw een deel van haar schamele AOW weg. En een jong meisje had samen met haar klasgenootjes een bedrag van 10 gulden en 30 cent bij elkaar verzameld. De term bestond toen nog niet, maar eigenlijk was Red het Romeinse Schip de eerste crowdfundingsactie van Nederland. We hebben echt samen - van ‘Koningin tot Lakei’, jong en oud – alles op alles gezet om een stuk vaderlandse geschiedenis veilig te stellen. Dat is toch prachtig?”
Dit artikel is eerder verschenen in de elfde editie (december 2022) van het Alphens.nl Magazine. Heb je het magazine niet ontvangen? Je kunt een exemplaar ophalen op ons kantoor aan de Raadhuisstraat 211.