ChristenUnie over ontwikkelingen gratis parkeren in Alphen Centrum
Gratis parkeren is in Alphen aan den Rijn een item dat al sinds oktober 2017 met tussenpozen telkens weer op de agenda van de gemeenteraad opduikt.
Al die keren kon de raad geen definitief besluit nemen over hoe dit vraagstuk op lange termijn moet worden benaderd tegen een aanvaardbaar kostenplaatje. Daarbij bleek telkens weer dat parkeren, dus ook 'gratis' parkeren', in feite een deelprobleem is. Dit deelprobleem moet volgens de ChristenUnie worden bekeken in samenhang met andere problemen, zoals duurzaamheid, de bereikbaarheid van (woningen, winkels en horeca) en de leefbaarheid in het centrum van Alphen, wil hiervoor een werkbare en betaalbare oplossing voor de lange termijn kunnen worden bereikt. De voorgenomen herinrichting van winkelcentrum De Aarhof - waarbij ook een nieuwe parkeergarage was gepland - maakte deze benadering alleen maar urgenter.
In de raadsvergadering van 28 januari is met instemming van de ChristenUniefractie een akkoord bereikt over het item '1,5 uur gratis parkeren' in de parkeergarages in het centrum van Alphen aan den Rijn. Dat akkoord is vervolgens op initiatief van de ChristenUniefractie onder woorden gebracht in het voorstel (de motie) 'Aantrekkelijk verblijven in het centrum van Alphen aan den Rijn III'. Deze motie werd door de ChristenUniefractie na intensief overleg samen met andere fracties ingediend, vervolgens gesteund door een meerderheid in de raad en uiteindelijk overgenomen door wethouder Gerard van As. Doel van de motie is om 'volledig gratis parkeren' onderdeel te maken van een veel bredere set aan maatregelen. Deze maatregelen moeten in onderlinge samenhang worden genomen om het centrumgebied van Alphen aan den Rijn blijvend tot een aantrekkelijker woon-, winkel- en horecagebied te maken.
In deze motie werd het college van B&W gevraagd, kort gezegd, om (1) de raad enkele scenario’s voor te leggen voor een visie op de ontwikkeling van het Stadshart Alphen aan den Rijn, (2) om de raad in het derde kwartaal van 2022 te informeren over de verdere uitwerking van deze visie en de besluitvorming hierover in de raad, en (3) om hiervoor vervolgens meteen een startnotitie op te stellen. Zo'n 'Visie- en Uitvoeringsplan' moet eraan bijdragen om het doel 'aantrekkelijk verblijven in het centrum van Alphen aan den Rijn' structureel te bereiken. Dit dus met een gezonde financiële exploitatie van de parkeergarage, zonder dat de gemeente jaarlijks extra geld moet bijdragen om het (in feite structurele) exploitatietekort te dichten.
In de motivering van deze motie lag de focus dus niet meer alleen op gratis parkeren, maar ook op andere zaken. Bijvoorbeeld:
- verduurzaming en vergroening van het Stadshart;
- het Stadshart en omliggende buurten en wijken uiteindelijk zoveel mogelijk vrijmaken van parkeren op straat, anders dan voor bewoners, en daarmee voorkomen dat bezoekers van het centrumgebied parkeren in de omliggende straten;
- hierdoor bereiken dat er op straat meer ruimte ontstaat voor verblijven en voor groen.
Daarbij moet het middel 'de eerste 1,5 uur gratis parkeren in de parkeergarages' en de hiervoor structureel benodigde financiële bijdragen worden bezien over de lange termijn, in samenhang met onder meer het verhogen van de tarieven voor parkeren op straat.
Binnen deze 'brede' doelstelling steunde de ChristenUniefractie dus ook een eerder ingediende motie 'Eerste 1,5 uur gratis parkeren parkeergarages Centrum Alphen aan den Rijn'. Die motie was het resultaat van overleg met onder andere verenigingen van ondernemers en van eigenaren van zakelijk vastgoed.
Overlegmomenten en beslispunten
Wat maakt nu, achteraf bezien, dat het onderwerp 'gratis parkeren' een zo politieke lading heeft gekregen dat - nadat dit pas in april vorig jaar weer was geagendeerd - het nog eens ruim een half jaar heeft geduurd voordat de raad een concrete aanzet kon geven om tot een samenhangende omvattende oplossing te komen?
Een overzicht van de voornaamste overlegmomenten en beslispunten vanaf april vorig jaar.
- Introductie nieuwe parkeergarage als onderdeel van een gerenoveerde Aarhof
In april 2021 besprak de gemeenteraad het plan voor herontwikkeling van de Aarhof. Dit plan bevatte een schetsontwerp met een gerenoveerd winkelcentrum, twee nieuwe woontorens met samen zo'n 300 woningen en een nieuwe parkeergarage. De projectontwikkelaar ging er daarbij vanuit dat de gemeente de parkeergarage zou aankopen en exploiteren. De hiervoor benodigde investering zou in 40 jaar worden afgeschreven, maar hiervoor was wel jaarlijks een fors bedrag uit de gemeentekas nodig.
Onduidelijk was hoe groot het jaarlijks budget voor deze exploitatie zou moeten zijn en hoe dit budget zou moeten worden gefinancierd. Daarom droeg de raad het college van B&W op voorstel van de ChristenUnie-fractie op om met de projectontwikkelaar te onderhandelen over een gunstigere regeling voor financiering van de parkeergarage.
- Koppeling aankoop parkeergarage aan anterieure overeenkomst en koopovereenkomst tussen gemeente en projectontwikkelaar
In juli 2021 besprak de raad een nieuw voorstel voor aankoop en financiering van de parkeergarage. In dat voorstel was onder andere het bedrag van de investering door de gemeente verlaagd van € 6,5 miljoen tot € 5,5 miljoen. Volgens wethouder Van As zou de gemeenteraad later nog wensen kunnen uiten over de beide overeenkomsten. Ook zegde de wethouder op verzoek van de ChristenUniefractie toe enkele aanvullende voorwaarden (over wonen) bij de projectontwikkelaar in te brengen. De ChristenUniefractie ging daarop schoorvoetend akkoord met beschikbaarstelling van het gevraagde krediet.
Vervolgens stemde de raad in september in met de beide door B&W vastgestelde overeenkomsten met de projectontwikkelaar. Daarmee zou de gemeente eigenaar worden van de te bouwen parkeergarage. Over de financiering van de exploitatie van de parkeergarage was op dat moment echter nog steeds niets vastgelegd.
- Voorstel financiering parkeergarage met verhoging OZB voor ondernemers buiten het centrum van Alphen
In de begroting voor 2022 die B&W op 28 oktober bij de raad had ingediend, was ook een bedrag opgenomen voor de exploitatie van de parkeergarage. Daarbij werd voor het eerst de invoering van 1,5 uur gratis parkeren voor bezoekers van de parkeergarage geïntroduceerd, om het bezoek aan het vernieuwde Stadshart te stimuleren. Hierdoor werd wel een nog hoger extra exploitatietekort verwacht. Om deze verhoging te compenseren, stelden B&W voor om de Onroerende Zaak Belasting (OZB) voor niet-woningen in de hele gemeente te verhogen. Ook werd alvast een verhoging voorgesteld van bedrijfsbijdragen in de Bedrijven Investeringen Zone (BIZ).
Met dit alles werd door het college wel vooruitgelopen op het debat over de exploitatie van de parkeergarage dat was gepland voor de raadsvergadering van november. Had dat debat dan nog zin, ofwel kon de raad nog wijzigingen in de exploitatie doorvoeren? Ook bleef de vraag of voor deze lastenverhoging wel draagvlak bestaat onder ondernemers in de buitenwijken van en de dorpen rondom Alphen. Die ondernemers zouden er bij invoering van gratis parkeren in het centrum immers dubbel bij inschieten: verhoging van kosten (OZB en BIZ) en daarnaast verlies van omzet doordat winkelend publiek zou uitwijken naar het Stadshart van Alphen.
Pogingen van onder andere de ChristenUniefractie om hierover meer concrete bedragen voor langere termijn in de begroting vast te leggen, liepen echter op niets uit.
- Oploop tegenstanders van gratis parkeren
Intussen groeide de weerstand in de raad tegen invoering van gratis parkeren, dat immers voor veel inwoners en de meeste ondernemers helemaal niet gratis is. Deze weerstand nam nog toe nadat ook een verhoging van het tarief van parkeren op straat in het centrum van Alphen als optie door B&W was aangevoerd. Dit temeer daar B&W nog altijd niet duidelijk hadden gemaakt welke structurele bijdrage van de gemeente jaarlijks nodig was om de exploitatie van de parkeergarage ook op lange termijn financieel te dekken. Ook bleef onduidelijk of gratis parkeren voor de eerste uren, winkelend publiek uit omliggende plaatsen zou aantrekken.
- Voorstel ChristenUniefractie: maak gratis parkeren onderdeel van een breed pakket maatregelen voor het centrum
De ChristenUniefractie stelde in de raadsvergadering van 28 november opnieuw dat het parkeren ten onrechte als zelfstandig probleem werd benaderd, los van zaken als levendigheid, toekomstbestendigheid en mobiliteit in het centrum. Volgens de fractie blijft er sprake van een financieel wankele constructie, en moeten daarom ook zaken als mobiliteit en de levendigheid van winkelcentra in dorpen rondom Alphen worden beoordeeld.
De ChristenUniefractie diende daarom samen met enkele andere fracties de motie 'Aantrekkelijk verblijven in het centrum van Alphen aan den Rijn II' in. Deze motie is verworpen, maar dat gebeurde ook met het uiteindelijke raadsvoorstel (als gevolg van een stemvergissing van een raadslid). Daarop werd verdere bespreking van het punt 'gratis parkeren' uitgesteld tot januari 2022. In die vergadering werd, zoals vermeld, een positief besluit genomen over een derde versie van genoemde motie van de ChristenUniefractie.
Het wachten is nu op de scenario’s die het college heeft toegezegd voor een visie op de ontwikkeling van het Stadshart Alphen aan den Rijn. Dat zou dus nog vóór de zomervakantie moeten gebeuren.