De Heerlijkheid van Alfen: het oudste huis van Alphen

Door Dorothee Olthof en Eva IJsveld • Alphens.nl • zaterdag 4 juli 2020 om 13:09

Het project ‘De Heerlijkheid van Alfen’ maakt de geschiedenis van Alphen aan den Rijn weer zichtbaar en beleefbaar. In de achttiende eeuw werd Alphen geroemd om haar schoonheid. Petrus Plemper schreef in 1714 dat Alphen ‘als diamant in goud gezet, voor Dorpkoningin kan speelen; binnen en buiten gestoffeerd zijnde met zulk eene majesteit van veldzieraaden, en watervermaaklijkheeden, dat men te dien opzigte, nauwelijks zijns gelijk zou vinden.’

Van het oude Alphen met de prachtige buitenplaatsen was aan het einde van de negentiende eeuw al niet veel meer over. Regt schreef (in 1920) over het jaar 1897: ‘Overal elders zijn de terreinen der voormalige buitenplaatsen door de industrie in gebruik genomen; waar zich vroeger een smaakvol plantsoen met een aardigen koepel bevond, een lust voor de oogen, daar grijnst U thans een wanstaltige betonfabriek of een collectie armzalige loodsen tegen…’

Toch zijn er nog een paar pareltjes bewaard gebleven, bijvoorbeeld op Julianastraat 4. Hier staat het oudste huis van Alphen: het Schoutenhuis. Het dateert uit 1640. Tot in de negentiende eeuw woonde hier de schout van Alphen. De schout was een soort hoofd van de politie. Hij werd benoemd door de ambachtsheer om de orde te handhaven als de heer er niet was. Een belangrijke functie dus. Nu is het Schoutenhuis een lunchroom waar medewerkers met een lichte verstandelijke beperking heerlijke broodjes serveren. 

Coca-Colafabriek

In het pand direct achter het Schoutenhuis zat de eerste zelfstandige Coca-Colafabriek van Nederland. In dit stukje van Alphen werden al eerder lekkere dranken gemaakt. In de panden aan de Oude Rijn was tussen 1898-1925 limonadefabriek ’t Westland gevestigd van Louis Varossieau. Zijerveld’s Limonade Industrie N.V. mocht vanaf 1936 Coca-Cola verkopen en kreeg in 1948 een licentie om ook zelf bottelen. In 1949 werden de eerste flesjes Cola hier gevuld. Het concentraat kwam per schip in metalen vaten vanuit Amerika naar Amsterdam. Zijerveld haalde de vaten daar per auto op. Het recept bleef geheim.

Zijerveld’s was daarmee de tweede bottelaar van Coca-Cola in Nederland, na de N.V. Nederlandsche Coca-Cola Maatschappij in Amsterdam die in 1930 een fabriek opende in Sloterdijk. In 1958 verhuisde de Alphense Cola-fabriek naar een pand aan de Van Foreestlaan 3 in Alphen aan den Rijn.

Over de makers

Hiermee zijn we in de moderne tijd aangekomen en aan het einde van de wekelijkse bijdragen van ‘De Heerlijkheid van Alfen’. Hopelijk heeft u genoten van de schrijfsels van Dorothee Olthof en Eva IJsveld op Alphens.nl. Zij wensen u veel historisch wandelplezier met de beleefroute ‘De Heerlijkheid van Alfen’ en de kinderroute ‘Tijdreis door Alfen.’

‘De Heerlijkheid van Alfen’ is bedacht en gerealiseerd door Dorothee Olthof en Eva IJsveld. Dorothee is archeoloog, Eva is kostuumhistorica. "Wij hebben elkaar een tiental jaren geleden gevonden in onze gedeelde passie voor (levende) geschiedenis, textiel en oude ambachten. Sinds die tijd hebben wij in vele projecten fijn samengewerkt, variërend van filmpjes over Romeinse schoonheid voor het Gallo-Romeins Museum in Tongeren tot een steentijdfestival in Zuid-Korea."

"Wij hebben met veel plezier aan ‘De Heerlijkheid van Alfen’ gewerkt, met hulp en steun van de Historische Vereniging Alphen aan den Rijn, Marc van der Aa en Bertus Brokamp. Naast de beleefroutes hebben we creatieve erfgoedlessen voor het Basisonderwijs ontwikkeld die we komend schooljaar op de Basisscholen in Alphen aan den Rijn gaan aanbieden."

Het project ‘De Heerlijkheid van Alfen’ werd financieel mogelijk gemaakt door bijdragen van de Provincie Zuid-Holland subsidieregeling publieksbereik archeologie en de gemeente Alphen aan den Rijn.

Dit is deel 8 in de artikelreeks 'De Heerlijkheid van Alfen'. Lees hier alle artikelen.

---

---