Geheugenproblematiek (in het onderwijs)
Hoe zit het geheugen in elkaar en welke rol speelt geheugen in het onderwijs? De Praktijk4Kids legt het je uit en geeft tips voor het versterken van het geheugen.
 v2.gif)
T T L S H I W W Y A U A T W S H L A D I T S
En, is het gelukt? Uit onderzoek blijkt dat we gemiddeld zeven stukjes kunnen onthouden. Maar je kan meer informatie onthouden door onthoudstrategieën te gebruiken. Zo kan er meer onthouden worden door informatie te clusteren, dit wordt chunking genoemd. Door afzonderlijke stukjes samen te clusteren tot een patroon, kan je meer informatie opslaan in het geheugen. Denk bijvoorbeeld aan het opdelen van een telefoonnnummer (03800884) in twee ‘chunks’, namelijk 0380-0884. Een andere strategie is om er iets betekenisvols van te maken. Als we bovenstaande letters er bijvoorbeeld weer eens bij pakken, dan zullen de letters makkelijker te onthouden zijn wanneer je weet dat de letters gelijk staan aan de beginletters van de woorden van de eerst vier regels uit het liedje ‘Twinkle twinkle little star’.
Hoe zit het geheugen in elkaar?
Maar wat is geheugen nu eigenlijk? Wetenschappers proberen al heel lang achter de precieze werking van ons geheugen te komen. Het blijft een ingewikkeld proces, maar we krijgen wel steeds een beter beeld van de werking van het geheugen. De werking, hoe ingewikkeld ook, zal hieronder zo begrijpelijk mogelijk uitgelegd worden. Informatie komt binnen via de zintuigen. Aandacht voor deze informatie maakt dat de informatie het korte termijn geheugen bereikt. Hier kun je actieve informatie tijdelijk bewaren. Wanneer informatie in het korte termijn geheugen niet alleen wordt vastgehouden, maar ook actief wordt bewerkt, dan wordt er gesproken van het werkgeheugen. Ook is er een systeem dat alle informatie integreert, zodat de informatie meer begrijpelijk wordt. Door herhaling wordt informatie overgebracht van het korte termijn geheugen naar het lange termijn geheugen. Dit proces wordt ook wel consolidatie genoemd. Herhaling, maar ook andere onthoudstrategieën, helpen dus om ervoor te zorgen dat informatie wordt opgeslagen in het lange termijn geheugen. Dit benadrukt ook het belang van herhaling in het onderwijs, zodat de stof kan worden opgeslagen in het lange termijn geheugen. Zoals de naam al aangeeft, wordt informatie in het lange termijn geheugen voor lange tijd opgeslagen. Desondanks is het wel van belang om ook deze informatie regelmatig te blijven herhalen, zodat informatie beklijft.
Wat is de rol van het geheugen binnen het onderwijs?
Een goed werkend geheugen is belangrijk om te kunnen profiteren van het onderwijsaanbod. Het werkgeheugen is bijvoorbeeld belangrijk voor het onthouden van nieuwe informatie, zoals instructies, grammatica en rekenregels. Maar ook bij het uitvoeren van taken is het werkgeheugen belangrijk, zodat het kind kan bijhouden waar hij of zij is gebleven bij het uitvoeren een complexe taak.
Wanneer één van de geheugencomponenten onvoldoende ontwikkeld is, is dit van invloed op het leren op school. Het kan impact hebben op verschillende aspecten van het leren. Wanneer kinderen moeite hebben met bepaalde aspecten van het geheugen, dan kan ook rusteloos gedrag een gevolg zijn. Wanneer een kind niet meer weet welke vervolgstap er genomen moet worden en/of wat er gedaan moet worden als je klaar bent met iets, kan dit als effect hebben dat hij of zij om zich heen gaat kijken. Maar ook wanneer de leerling de instructie niet meer weet te volgen, kan dit als gevolg hebben dat de leerling niet meer mee kan doen met de instructie en om zich heen gaat kijken. Het kan dan lijken alsof er sprake is van een concentratieprobleem, maar eigenlijk is het een gevolg van de geheugenproblematiek. Van belang is dan ook om altijd te bekijken of deze gedragingen niet een gevolg zijn van problemen met het geheugen.
Geheugentips
- Herhaling, herhaling, herhaling. Dat is de belangrijkste tip!
- Het verdelen van opdrachten in hapbare stukjes kan helpend zijn, zodat niet alles tegelijkertijd onthouden hoeft te worden. De stappen kunnen ook uitgeschreven worden. De leerling kan elke stap afvinken, wanneer deze is afgerond. Dit kan voor schoolse opdrachtjes ingezet worden, maar ook voor bijvoorbeeld een activiteit zoals het opruimen van de slaapkamer. Bij instructie is het daarbij ook wenselijk om niet te veel in één keer aan te bieden. Door dergelijke hulpmiddelen in te zetten, kan het geheugen meer ontlast worden.
- Zet geheugenstrategieën in. Denk hierbij aan clusteren van informatie, het koppelen van nieuwe kennis aan al bekende kennis, visualiseren en het gebruik van ezelsbruggetjes. Één van de geheugenstrategieën is bijvoorbeeld het ‘Geheugenpaleis’. Hierbij maak je gebruik van een locatie, die je goed kent. Je bepaalt een route op die locatie en bedenkt welke plekken je op die route tegenkomt. Je verbindt ‘plaatjes’ van wat je wil onthouden aan de plekken. In je hoofd ga je dus de verschillende plekken op de locatie af en verbindt je de informatie, die je wilt onthouden, aan elke plek. Deze methode kun je met name goed gebruiken als je iets in volgorde wilt onthouden, zoals een stappenplan.
- Laat informatie binnenkomen via verschillende inputkanalen: laat het dus niet alleen verbaal of visueel binnenkomen, maar via beide kanalen. Ook bewegen (motoriek) kan hierbij helpen.
Wat kan De Praktijk4Kids bieden?
Bovenstaande informatie is slechts een kleine greep uit de beschikbare informatie. Binnen De Praktijk4Kids kan onderzoek gedaan worden naar het geheugen, waarbij de verschillende facetten binnen het geheugen bekeken zullen worden. Zo kan een gericht beeld ontstaan over waar het kind precies door belemmerd wordt binnen het geheugen. Naar aanleiding van de resultaten, kunnen dan ook meer gerichte adviezen gegeven worden. Er kan ook behandeling worden ingezet om het geheugen te trainen. Hierbij wordt veelal gebruik gemaakt van de methode Breinhelden.
Mocht u meer informatie willen ontvangen over de mogelijkheden binnen De Praktijk4Kids, dan kunt u contact opnemen met karin@depraktijk4kids.nl (Alphen aan den Rijn) of gwenny@depraktijk4kids.nl (Nieuw-Vennep).
