Net als tegenwoordig werd door de Romeinen van alles vastgelegd op schrift. Dat kon op verschillende manieren. Papier was er nog niet, maar papyrus en hout waren er wel. Zowel op kleine houten blaadjes als op papyrusvellen werd geschreven met inkt.
Buiten de muren van het Romeinse castellum in het Alphense Stadshart lag een badhuis. Dit stenen badhuis is aan het eind van de tweede of het begin van de derde eeuw gebouwd, dus rond het jaar 200. De resten liggen onder het voormalige CBK-gebouw naast de Adventskerk.
Er is best veel bekend over het leven van de Romeinen die in het Alphense castellum Albaniana leefden. Dat komt omdat het fort compleet is opgegraven en er meer dan genoeg vondsten zijn gedaan: sporen, bouwmateriaal en afval. Daarom is bijvoorbeeld ook bekend hoe oud het fort was.
Toen het Romeinse leger kwam, was er niets. Enkel de delta van een grote rivier, de Rijn. Er waren moerassen, doorsneden door kreken, beken en riviertjes en er was bos op de hogere zandgronden. Alles wat de Romeinen nodig hadden, namen ze mee of ze moesten het zelf maken.
Het Romeinse leger was onderverdeeld in verschillende groepen. Naast de gewone Romeinse infanterie en cavalerie waren er ook huurlingen en er waren groepen niet-romeinen die in het Romeinse leger dienden.
Het Romeinse leger kwam weliswaar uit alle delen van het enorme Romeinse Rijk, maar de manier waarop de soldaten leefden lijkt overal op elkaar. Dat blijkt bijvoorbeeld uit het voedsel dat zij aten.
Bij elk Romeins legioen hoorde een aantal technische en administratieve diensten. Zo ook een medische staf. Deze bestond uit artsen, chirurgen en verpleegkundigen. De legerarts werd in goed Latijn medicus militaris genoemd.
Het Romeinse leger was bij lange na niet zo Romeins als de term doet vermoeden. Zo was de beste cavalerie van het Rijk de Bataafse. De Romeinse soldaten kwamen uit alle uithoeken van het Rijk en werkten zij aan zij met hulptroepen.
De Tabula Peutingeriana is een middeleeuwse landkaart, nagetekend van Romeinse kaarten uit de derde en vierde eeuw. Op de landkaart staat het hele Romeinse Rijk zoals het was aan het eind van de vierde eeuw, circa 400 na christus, compleet met de Limes en Mare Nostrum.
Het Romeinse castellum in Alphen aan den Rijn, Albaniana, is gebouwd langs de oever van de rivier de Rijn. In de Romeinse tijd was de Oude Rijn de snelstromende hoofdstroom in de delta van de machtige rivier.
In de gemeente Alphen aan den Rijn zijn twee romeinse forten gebouwd. Het ene stond nabij de spoorlijn op het huidige terrein van Ipse de Bruggen in Zwammerdam. Het andere stond waar tegenwoordig de Julianastraat het Rijnplein kruist, midden in het Alphense stadshart.
'En bovendien nog afgezien van het gevaar van de ruige en onbekende zee wie zou Azië, Afrika of Italië verlaten en op zoek gaan naar Germanië? Het terrein is er woest. Het klimaat ruw. Het leven en landschap somber. Hier kom je alleen indien het je vaderland is.'