Jan Zeeman: Koopman met een hoofdletter K
Op woensdag 3 juni kwam de familie met het verdrietige nieuws dat Alphenaar Jan Zeeman, oprichter van Zeeman, op 78-jarige leeftijd is overleden. Alphen had een speciaal plekje in zijn hart: zijn kinderen zijn hier opgegroeid en de eerste vestiging van Zeeman opende hier in 1967. Maar bovenal was hij een koopman in hart en nieren, voor wie zijn familie alles was.
Jan Zeeman werd op 29 april 1942 geboren in IJmuiden. Bijna letterlijk onder de toonbank, zoals hij zegt. Hij werd geboren als koopman, maar ook als mensenmens voor wie zijn familie het allerbelangrijkste is. Hij was een visionair en een doener, zijn werk was zijn passie. Dit betekende dat hij af en toe in de schijnwerpers stond, maar dit was niet zijn favoriete bezigheid. Voor een groot publiek op de voorgrond treden, zoals in de media, was niet zijn ding.
“Journalisten stellen vaak vragen die ik niet relevant vind en soms zelfs ongepast vind. Bijvoorbeeld of ik religieus ben. Eigenlijk gaat dat niemand wat aan.” Bent u religieus? Daar kan Zeeman om lachen en zegt: “Ik heb geen religieuze opvoeding genoten. Mijn vader zei altijd: ‘Probeer een goed mens te zijn, dat is al moeilijk genoeg.’ Eigenlijk is dat al een prachtige religie op zich.”
Dol op haring
Toen Jan Zeeman werkzaam was op het kantoor van GREEN en Navitas Capital, kwam hij graag bij Sluizeman voor een harinkje. In de winkel is het een drukte van jewelste. Het is rond het middaguur en vis blijkt gewild als lunch. “Maar over een uur of over twee uur, als het geen lunchtijd meer is, is het hier nog steeds druk”, vertelt Zeeman. “Weet je hoe dat komt? Dat komt omdat deze mensen echte ondernemers zijn.”
De ogen van Zeeman twinkelen terwijl hij toekijkt hoe de vis op professionele wijze schoon wordt gemaakt, gefrituurd of anderszins bereid wordt. Natuurlijk kent hij de eigenaar. Tussen de bestellingen door knopen ze een gesprekje met elkaar aan. Ondertussen worden de haringen in stukjes gesneden en uitgeserveerd. Achter de toonbank verslapt het tempo geen moment. “Ik kan hiervan genieten. Dit is vakmanschap.”
Op en top koopman
GREEN hangt, net als Zeeman Groep en Navitas Capital (participatiemaatschappij), onder de Verenigde Ondernemingen Zeeman (V.o.Zee). Dit vastgoedbedrijf kocht en ontwikkelde het Alphense terrein waarop vroeger de roemruchte chocoladefabriek van De Baronie stond.
Jan Zeeman heeft ontzettend veel bereikt in zijn leven. Maar projecten als De Baronie kunnen hem trots maken alsof het zijn eerste wapenfeit betreft. Toentertijd was hij ontzettend trots op het voorlopige resultaat. “Wij hadden een visie: een complex ontwikkelen in industriële stijl waar wonen, werken en recreëren samenkomen. In die opzet gaan we slagen.”
Het woord ‘koopman’ valt. Zeeman zegt dat hij een op en top koopman is. En dat dit hem mede heeft gebracht tot waar hij nu staat. “Los van het feit dat je alleen ondernemende doelen kunt nastreven in goede gezondheid. En ik heb dat geluk gehad. Ik heb het koopmanschap met de paplepel ingegoten gekregen. Vroeger, bij ons thuis, werd het woord ‘koopman’ met een hoofdletter K geschreven. Je moet als geboren koopman natuurlijk bijleren en bijschaven, maar het zit er in of het zit er niet in.”
Zeeman vervolgt: “Een goede koopman controleert, voordat hij in bad gaat, eerst of de temperatuur van het water wel goed is. En hij beschikt over associatieve intelligentie, ofwel boerenslimheid. Ik ben daarmee behept. Dat wil zeggen dat ik bij alles denk: wat heb ik eraan? Dat is tekenend voor de koopman. Maar het maakt hem ook dikwijls onrustig. Want als hij kansen ziet, wil hij er voor gaan. En er zijn overal nog zóveel kansen!”
Hij noemt De Baronie een project dat uit koopmanschap is voortgekomen. “Ik had het geluk dat er al een paar partijen voor mij waren geweest, die zich hierop hadden stukgebeten. Toen ik in beeld kwam, was de prijs gedaald en dat maakte het een stuk aantrekkelijker.”
Het succes van het familiebedrijf
Volgens Zeeman was het succes van V.o.Zee te danken aan het feit dat het een familiebedrijf is. “De kracht van het familiebedrijf is onmiskenbaar. Samen met mijn drie zoons – Pieter, Tom en Martijn – en vier externe bestuurders leid ik de V.o.Zee. Ik kom zelf ook uit een familiebedrijf. In een familiebedrijf wordt je werk ook buiten werktijden kritisch gevolgd. Dat houdt je alert en scherp. Binnen mijn familie werd ik vroeger met argusogen bekeken toen ik zei dat ik de zelfbediening in een textielzaak wilde introduceren. Ik moest die visie keer op keer binnen de familie verdedigen. Dat zorgde ervoor dat ik over het concept bleef nadenken en mijn plan bleef verbeteren.”
Zeeman vervolgt: “Uiteindelijk kreeg ik als 24-jarige de kans om het succes van mijn concept aan te tonen. In 1967 opende ik in Alphen aan den Rijn, naast het Sint Jozef pension, mijn eerste Zeeman-filiaal. Dat sloeg aan, maar nogmaals, mede omdat mijn familie zo kritisch was en ik verbeterpunten moest blijven aandragen alvorens ik mijn theorie in praktijk mocht brengen.”
Het vervolg is bekend: in 1980 beschikte Zeeman textielSupers over 47 vestigingen, verspreid over heel Nederland. In datzelfde jaar nam hij de winkelketen van Brons over. Daardoor bestond Zeeman in één klap uit 207 winkels. “Die overname deed mij voor het eerst beseffen dat Zeeman textielSupers nog wel eens veel groter zou kunnen worden.” En dit gebeurde. Anno 2020 heeft Zeeman 1300 winkels in zeven Europese landen.
Gevraagd naar zijn grootste wens, zegt hij: “Ik hoop dat onze familie de stichting V.o.Zee nog honderden jaren lang in het bezit heeft en uitbouwt. Opdat ook vele generaties na ons ervan zullen profiteren.” Want nogmaals, zijn familie betekent alles voor hem. Zijn vrouw, zoons, schoondochters en niet te vergeten zijn zeven kleinkinderen. “Ik observeer mijn kleinkinderen vaak.” Hij lacht en zegt: “Bijvoorbeeld om te kijken wie van hen een koopman is.”
Dit artikel is eerder in aangepaste vorm verschenen in het Alphens Magazine in 2013.
