MINERVA Romeinen
Is Alphen aan den Rijn een stad of een dorp? Volgens mij gaan Alphenaren naar het dorp en wonen ze in een stad. Ik ga zelf altijd naar het dorp om nieuwe schoenen te kopen of om de lokale horeca onveilig te maken. Maar, ik woon in een stad
Ook schrijf ik in elk artikel stad en spreek ik ook over Alphen-Stad. Gewoon om duidelijk onderscheid te maken tussen de gemeente en tussen de stad. Als het over het dorp gaat, weet trouwens elke Alphenaar dat de gewenste ontmoetingsplek ergens in het centrum van de stad is. Niet in een van de buitenwijken. Niet in een van de dorpen elders in de gemeente.
Historisch gezien is Alphen aan den Rijn altijd een gemeente geweest. Dat lag al vast in de wet toen de gemeente ontstond. Stadsrechten waren ook toen al minstens een eeuw afgeschaft. In feite zijn stadsrechten een middeleeuws overblijfsel uit het feodale systeem. Stadsrechten werden door de landheer gegeven. Het ging dan bijvoorbeeld over het recht om een markt te houden of om het recht om een muur te bouwen. Die markt had Alfen wel, maar een muur is er nooit geweest.
De oorsprong van Alphen aan den Rijn zijn drie dorpen: Oudshoorn, Alfen en Aarlanderveen. Alle drie gelegen langs de Oude Rijn. Er waren nog veel meer dorpjes, buurtschappen en buitenplaatsen. In de loop der eeuwen ontstonden de drie lintdorpen die nog steeds herkenbaar zijn aan het stratenpatroon en aan de rivierlopen. En nu vormen we met z’n allen een stad.
Alfen is minstens tweeduizend jaar oud. De oorsprong van het middeleeuwse Alfen is eigenlijk het Romeinse castellum. Rond dit fort lagen kampdorpen. Een aan de noordkant waar nu het Burgemeester Visserpark ligt. Een aan de zuidkant langs de Julianastraat. Ruwweg is die straat trouwens ongeveer waar de Romeinse grensweg langs de rivier liep. Elk fort had ambachtslieden nodig om te kunnen bestaan. Boeren vonden handel drijven met die Romeinen ook helemaal niet verkeerd.
Wat die Romeinen met het begrip stad te maken hebben? Heel simpel. Het idee van hoe een moderne stad er uit zou moeten zien en hoe deze hoort te functioneren, is bedacht door de Romeinen. Een stad heeft openbare gebouwen, grote wegen, een behoorlijk voorzieningenniveau en een eigen bestuur. Kijk, als we nu even dat middeleeuwse systeem eruit filteren dan is wel zeker dat Alphen aan den Rijn een echte stad is. Volgens die Romeinen al.
