Nieuwe Stolpersteine in het centrum van Alphen aan den Rijn
Op vrijdag 10 december worden in het Alphense centrum weer zes Stolpersteine gelegd. Dit keer in de Prins Hendrikstraat en in de Van Mandersloostraat voor meneer en mevrouw Engelsman en familie Van Dien.
Stolpersteine zijn kleine betonnen steentjes met een messing bovenlaag die worden gelegd voor de huizen waar tijdens de Tweede Wereldoorlog vermoorde of omgekomen burgers gewoond hebben. Op zo’n steentje staat de naam van de bewoner, zijn of haar geboortejaar, het jaar van deportatie en de datum waarop en de plaats waar het slachtoffer vermoord is.
Stolpersteine in Alphen
De Stolpersteine zijn in de jaren '90 bedacht en geïntroduceerd door de Duitse kunstenaar Gunter Demnig. Inmiddels liggen er in 26 Europese landen ongeveer 90.000 van deze steentjes, waarvan 8.500 in Nederland. In zowel Alphen aan den Rijn als in Boskoop liggen momenteel drie Stolpersteine.
Alphen telt 54 slachtoffers van de Jodenvervolging, Aarlanderveen één, Boskoop drie en Zwammerdam vier. Met de stenen wilde Demnig aanvankelijk alle slachtoffers van de nazi’s herdenken, maar in de praktijk worden de stenen voornamelijk geplaatst voor Joodse slachtoffers en voor vermoorde Roma en Sinti.
Als alle stenen in Alphen en in de kernen voor de vermoorde Joodse medeburgers eenmaal gelegd zijn, wil initiatiefnemer SHJVS (Stichting Herdenking Joodse Vervolgingsslachtoffers Alphen aan den Rijn) stenen leggen voor álle slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog in Alphen aan den Rijn.
Zes nieuwe Stolpersteine
Op vrijdag 10 december worden twee Stolpersteine voor de Prins Hendrikstraat 157 gelegd en vier bij het pand waar vroeger de familie Van Dien een manufacturenzaak had, Van Mandersloostraat 100-hoek Aarkade.
Bram en Ester Engelsman
De eerste twee stenen zijn voor Bram Engelsman en zijn vrouw Ester Engelsman-Kohn. In het pand waar nu een tattooshop is, hadden Bram en Ester een winkeltje met snoep, rookwaren en staatsloten. Achter in de werkplaats verstelde Bram jute zakken die gebruikt werden in de kolen- en graanhandel. Hij speelde schuiftrompet bij Crescendo. Ester en Bram hadden geen kinderen, maar hun huis, winkel en werkplaats stonden altijd open voor de kinderen uit de buurt en ze hadden altijd tijd voor een praatje.
Op woensdag 30 september 1942 werden ze opgehaald. Nog snel gooide Bram zijn portefeuille over de schutting naar de buren. Die mocht niet in de handen van de Duitsers vallen. Eerder al hadden Bram en Ester bij hun overburen wat dierbare spullen ondergebracht. Dat ze terug zouden komen stond voor hen vast. Bram draaide de winkel op slot en zwaaide nog even naar de mensen die op het rumoer waren afgekomen. Op het IJsbaanterrein waar de opgebrachte Joden werden verzameld, kwam tandarts Jacobs uit de Stationsstraat snel nog even Brams nieuwe kunstgebit brengen. Bram en Ester werden met de anderen naar Westerbork gebracht en gingen pas een jaar later op transport naar Auschwitz. Ester werd direct na aankomst op 10 september 1943 naar de gaskamer gestuurd. Na selectie op het perron werd Bram aan het werk gezet. Hij stierf op 31 maart 1944.
Abraham J. Engelsman 7 mei 1896 - 31 maart 1944
Ester Engelsman - Kohn 7 oktober 1889 - 10 september 1943
Tekst loopt door onder de foto
Familie Van Dien
In de Van Mandersloostraat woonde Niek van Dien met zijn vrouw en twee kinderen niet langer in de woning boven de winkel. Die hadden ze een paar maanden eerder moeten afstaan. Joden mochten immers geen eigen bedrijf meer hebben en moesten al hun geld en waardevolle zaken inleveren. Van de nieuwe eigenaar mochten ze er nog wel blijven wonen, maar de Duitsers maakten daar ernstig bezwaar tegen. Een paar weken voor hun deportatie vond het gezin toch nog onderdak in een huisje in de Hooftstraat tegenover de manufacturenzaak die ooit van hen was.
De familie Van Dien was al tientallen jaren een begrip in Alphen aan den Rijn. Louis bestierde met zijn zoon Niek de manufacturenwinkel, David had met zijn twee zonen en zijn schoonzoon zijn eigen verzekeringsbedrijf.
Toen het gezin samen met vele anderen op 30 september werd opgehaald, leende Niek de handkar van schildersbedrijf Snoek, verderop in de Van Mandersloostraat om zijn bagage en zijn oma naar het verzamelterrein te kunnen brengen. Het hele gezin, Niek, Roosje, Sara en Isaäc, ging de dag na aankomst in Westerbork meteen op transport naar het oosten. Niek, zijn neef Flip en zwager Mannie werden kort voor Auschwitz uit de trein gehaald en als dwangarbeiders afgevoerd. Roosje en de kinderen werden meteen na aankomst in het kamp in de gaskamer vermoord.
Nathan (Niek) van Dien 25 december 1912 - 1 november 1943
Roosje van Dien - Kroon 22 april 1914 - 5 oktober 1942
Isaäc van Dien 31 oktober 1940 - 5 oktober 1942
Sara van Dien 2 juli 1938 - 5 oktober 1942
Tekst loopt door onder de foto
Steenlegging
De steenlegging voor Prins Hendrikstraat 157 begint op vrijdag 10 december om 10:00 uur. Medewerkers van de gemeente zullen de steentjes plaatsen en Hans van Hoogeveen zal iets meer vertellen over de mensen die er gewoond hebben. De steenlegging voor de Van Mandersloostraat 100 begint om 11:00 uur en ook hier zal Hans van Hoogeveen informatie geven over de geschiedenis en de bewoners van dit pand.
Als de zes steentjes op hun plaats liggen, volgt er, mits het past binnen de dan geldende maatregelen, een informeel samenzijn in de voormalige synagoge in de Samuel Aardewerksteeg aan het begin van de Van Mandersloostraat. Tegenwoordig is dat de kerk van de Remonstrantse Gemeente. Iedereen is welkom. De bijeenkomst wordt afgesloten met een voordracht van Kees Visschedijk. Van Hoogeveen en Visschedijk zijn lid van het voorbereidende comité.
