Oud Alphen: de familie Kloot en de Alphense pannenbakkerijen
Langs de Rijn in Alphen aan den Rijn stonden vroeger meerdere pannenbakkerijen. Maar van wie waren deze pannenbakkerijen? Een familie die een grote rol heeft gespeeld bij het in stand houden van de pannenbakkerijen in Alphen, was de familie Kloot.
Een pannenbakkerij is een fabriek waar dakpannen gemaakt worden. Vroeger werden dakpannen met de hand gemaakt. De klei waar de dakpannen uit bestaan was zacht. Door de oven werd de klei uitgehard en kreeg het de vorm van een dakpan. Het maken van de dakpannen was geen ingewikkeld proces, maar wel erg arbeidsintensief.
Dakpannen konden eenvoudig en snel via het water getransporteerd worden. Daarom vestigden meerdere pannenbakkerijen zich vroeger langs de Rijn in Alphen aan den Rijn. Maar de locatie was niet de enige reden dat Alphen een lange tijd veel pannenbakkerijen heeft gehad. Hierin was ook een rol weggelegd voor de familie Kloot.
Hoe het begon
Het verhaal begint bij Matthijs Kloot, geboren in Schoonhoven op 1767. Niets wees erop dat hij een pannenbakker zou worden, laat staan het runnen van eigen fabrieken. In 1791 woonde Matthijs aan de weg lopend van de ’s-Molenaarsbrug (in Oudshoorn) naar Woubrugge. Langs die weg, aan de westkant van de Heimanswetering, staat in die tijd ook tweetal pannenfabrieken.
Matthijs trouwde in het voorjaar van 1792 in Oudshoorn met Geertje Vergunst, de dochter van Jan Vergunst en Aaltje Meurs. De families Vergunst en Meurs waren beide pannenbakkers. In 1798 hertrouwt Matthijs met Marijtje Meurs, de dochter van Hermen Meurs. Hij is samen met zijn broer Pieter de eigenaar van de zuidelijkste van de twee pannenfabrieken ten westen van de Heimanswetering.
Tekst loopt door onder de afbeelding.
Uitbreiding van het bedrijf
In 1806 koopt Matthijs de helft van de pannenfabriek en in 1808 koopt hij de andere helft van de pannenfabriek van zijn schoonmoeder. Eén zoon van Matthijs bereikte de volwassen leeftijd. Dit was Hermanus, vernoemd naar zijn opa. Hermanus nam in 1827 de pannenbakkerij van zijn vader Matthijs over. Hermanus kocht in 1855 van de familie Van Rijn de noordelijker gelegen pannenbakkerij aan de westkant van de Heimanswetering.
In 1867 kocht Hermanus een kalkbranderij. Een jaar later liet hij deze afbreken. Op deze locatie begon hij een leerlooierij. Hermanus voerde samen met zijn zoons al zijn activiteiten uit. Daartoe werden verschillende firma’s in het leven geroepen: de pannenbakkerij ‘van Rijn en Kloot’, pannen- en tegelfabriek ‘H. Kloot & Co.’ en de leerlooierij ‘H. Kloot en Zoon’.
Na het overlijden van Hermanus in 1889, werden de bedrijven voortgezet door zijn broers. In 1901 dienden de kinderen van Hermanus en zijn vrouw Hendrica een verzoek in tot wijziging van de geslachtsnaam Kloot in: Van der Kloot Meijburg. Bij het Koninklijk Besluit van 18 maart 1902 werd dit verzoek toegestaan voor de aanvragers en – voor zover het de mannelijke aanvragers betrof – hun wettige nakomelingen.
Hoe het eindigde
Na het overlijden van zijn broers kwamen de leerlooierij en pannenbakkerijen in handen van Hermanus Hendrikus. De pannenbakkerijen werden samengevoegd en in de loop der jaren overgenomen door de firma Oordt & Co. Voor deze overname hadden zij al de pannenbakkerij aan de oostkant van de Heimanswetering in handen.
In de jaren die daarop volgden, werden de fabrieken afgebroken. Met de afbraak kwam er een einde aan een geschiedenis van meer dan drie eeuwen pannenbakkerijen op deze plaats. Tegenwoordig staan er op deze plekken bedrijven, industrieterreinen en huizen.
Meer weten over het verleden van Alphen aan den Rijn? Lees alle artikelen van onze rubriek Oud Alphen.
