Oud Alphen: de ontwikkeling van de Rooms-Katholieke kerk in Alphen aan den Rijn
Alphen aan den Rijn is van oorsprong een Rooms-Katholiek dorp. Vandaar ook dat je tegenwoordig veel kerken vindt in de gemeente. Maar hoe heeft het Christendom Alphen bereikt? En wat voor impact had de hervorming op de katholieke kerk in Alphen aan den Rijn?
Het dorp Alphen is ontstaan rondom resten van een Romeinse versterking. Deze bevond zich op de plek waar nu de Adventskerk staat. Maar, voordat de Adventskerk hier neergezet werd, werd rond het jaar 720 de eerste stenen kerk in Alphen gebouwd. Dit kwam door een reizende Anglo-Saksische monnik genaamd Wynfrith. Vanuit Engeland kwam hij naar Nederland voor een bezoek aan Willebrord, de Bisschop van Friesland.
In Alphen liet deze monnik dus een kerk bouwen. Van deze kerk is nu niets meer over. Waarschijnlijk is dit kerkgebouw al in de negende eeuw verwoest door de Noormannen. Over hoe de kerk eruit heeft gezien is dus niets bekend.
De Oude Kerk van Alphen
Achter de Julianastraat stond vroeger de Oude Kerk. Wanneer deze kerk, gewijd aan Bonifacius, is gebouwd is niet bekend. Rond 1460 werd de kerk in oude oorkonden vernoemd. Ook werd de kerk in 1560 geroemd om het mooie interieur en fraaie versieringen. Er zou namelijk een beeld van de heilig verklaarde Bonifacius, de beschermheer en patroon van het dorp Alphen, in de koorgevel staan.
In 1566 vond er ook in Alphen een beeldenstorm plaats. Tijdens deze radicale demonstratie gingen vele onvervangbare kunstwerken, beelden en schilderijen voor ons verloren. In 1574 kwamen de rechten en eigendommen van de katholieke kerk in handen van protestanten vanwege een nieuwe wet. In 1619 werd de Oude Kerk van Alphen door een brand verwoest.
Schuilkerken
Vanwege de hervorming en de afschaffing van het rooms-katholieke geloof moesten de gelovigen in het geheim hun geloof belijden. Zo werden er in schuilkeren, zoals woningen en boerderijen van particulieren, missen gehouden. De ambachtsheer van Alphen en Rietveld in Grysoord, Willem Aszuerus, had in het Hof van Alphen een huiskapel ingericht. Hij schonk in 1719 een boerderij aan de Goudse Sluis die in het jaar 1748 tot schuilkerk omgebouwd werd., genaamd Statie.
In 1795 kregen katholieken weer gelijke rechten in Nederland. Daarna werden nieuwe kerken gebouwd in Alphen. Zo kwam er in 1824 aan de huidige Prins Hendrikstraat, vlakbij de Postbrug, een waterstaatskerk. Waterstaatskerken waren kerken die met financiële steun van de overheid werden gebouwd. Deze regeling werd ingevoerd om een einde te maken aan conflicten tussen katholieken en hervormden over het bezit van oude kerken.
Inmiddels kent Alphen aan den Rijn voornamelijk protestantse kerken. De Sint Bonifaciuskerk is de bekendste katholieke kerk in Alphen aan den Rijn en is goed bewaard gebleven. De kerk is in 1886 in gebruik genomen.
