Oud Alphen: De Parel van Alphen, de Oudshoornsekerk
De Oudshoornsekerk is één van de oudste gebouwen van Alphen aan den Rijn en, volgens vele mensen, ook één van de mooiste. Het kerkgebouw wordt ook wel 'De Parel van Alphen' genoemd, en is gelegen aan de Oude Rijn. De Oudshoornsekerk is dan ook een zeer herkenbaar gebouw in Alphen aan den Rijn.
De Oudshoornsekerk is in 1665 gebouwd onder leiding van de Amsterdamse stadsarchitect Daniël Stalpaert, in opdracht van de Oudshoornse ambachtsheer, Cornelis de Vlamingh van Oudshoorn.
In de eerste helft van de 17e eeuw gingen de mensen van Oudshoorn naar de dorpskerk van het naburige dorp Alphen, en de predikant werd altijd benoemd door de ambachtsheren van beide dorpen. Een meningsverschil met de ambachtsheer van Alphen over kerkelijke zaken leidde er echter toe dat Cornelis de Vlaming de Staten in 1656 toestemming vroeg een eigen kerkelijke gemeente te vormen.
In 1661 verleende het Hof van Holland toestemming voor de kerkelijke scheiding van Alphen en Oudshoorn. En snel daarna werd er al begonnen aan de bouw van een nieuwe kerk, school, pastorie en kosterswoning. De totale kosten van deze bouw bedroegen 42.000 gulden, een heel bedrag in die tijd. Hiervan werd door de bevolking van Oudshoorn en de Gnephoek, samen met de kerkgemeente, 15.000 gulden opgebracht, te betalen in vijf termijnen.
De ambachtsheer zorgde zelf voor de rest van de financiering. Deels door de uitgifte van obligaties, en hij vond in zijn uitgebreide netwerk de nodige weldoeners bereid om bij te dragen. De schenkers kregen in ruil voor hun bijdrage een gebrandschilderd raam in de kerk. Dat waren onder andere Prins Willem III, het Hoogheemraadschap van Rijnland, en de Amsterdamse professor en burgemeester Nicolaes Tulp. In totaal zijn 17 gebrandschilderde ramen terug te vinden met de namen, wapens, symbolen en spreuken van de weldoeners. Deze zijn tot op de dag van vandaag allemaal nog in goede staat in het kerkgebouw aanwezig.
Tekst loopt door onder de foto
De eerste steen van de kerk werd gelegd in 1663 en na ruim twee jaar, op 12 oktober 1665, werd het kerkgebouw in gebruik genomen. Dominee Gerardus Haeck was de eerste vaste predikant. De grondvorm van de kerk is een Grieks kruis, overdekt door twee schilddaken met een achtkantig torentje. Het kleurrijke interieur met zijn gebrandschilderde glazen zorgt voor een uniek schouwspel. De huidige luidklok is van 1835.
Uiteraard hebben er door de jaren heen de nodige verbeteringen en veranderingen plaatsgevonden. Zo organiseerden in 1754 de ambachtsbewaarders en kerkmeesters een collecte langs de huizen voor het bekostigen van koperen kroonluchters in de kerk om ds. Jacobus Pot in de gelegenheid te stellen tijdens winteravonden te preken. En in 1782 gaf de kerkenraad de Goudse orgelbouwer Hendrik Hermanus Hess opdracht tot de bouw van een orgel. Een jaar later werd het nieuwe orgel feestelijk ingewijd.
De eerste grote restauratie van de Oudshoornse Kerk vond plaats in 1855, en meer dan een eeuw later, in 1979, werd dit nog eens herhaald. Deze laatste restauratie koste ruim zes miljoen gulden. Hiervan werd anderhalf miljoen gulden door de ruim 1.000 gemeenteleden bijeengebracht. In 1983 was de restauratie gereed en is de kerk op 18 maart feestelijk heropend door prinses Juliana.
Tekst loopt door onder de foto
Bijzonder aan de kerk is dat er een grafkelder aanwezig is. Daar zijn 22 mensen in de loop der eeuwen bijgezet, allemaal familieleden van de familie de Vlamingh van Oudshoorn. De grafkelder onder de kerk kan tijdens open dagen bezocht worden.
In 2017 zijn er veel werkzaamheden verricht om het monument in een goede conditie te houden. De kerk wordt in toenemende mate gebruikt voor uitvaarten en kerkelijke huwelijken. Sinds een aantal jaar is het ook mogelijk om een burgerlijk huwelijk bij de Oudshoornsekerk te houden. Het is mede daardoor belangrijk dat het gebouw in topconditie verkeert.
Meer weten over het verleden van Alphen aan den Rijn? Lees alle artikelen van onze rubriek Oud Alphen.
