Oud Alphen

Oud Alphen: Het Rijnlandse oproer

Op de avond van zondag 18 april 1813 verzamelden zich dorpelingen uit Oudshoorn en Alphen bij de buitenplaats Weltevreden, net buiten Oudshoorn. Ze waren verontwaardigd over de aankondiging van een nieuwe dienstplicht en voelden de dringende noodzaak om actie te ondernemen.

Pieter van Lee, een van de aanwezigen, had een plan: ze moesten de registers met dienstplichtigen in handen krijgen, in de hoop een einde te maken aan de lasten van de dienstplicht. Deze vastberaden mannen zouden uiteindelijk een opstand ontketenen die enkele dagen lang de Hollandse dorpen Aarlanderveen, Oudshoorn, Alphen en zelfs de stad Leiden in hun greep zou houden. Jan Dinkelaar, een ooggetuige van deze opstand, hield levendige dagboekaantekeningen bij van de gebeurtenissen die zich voor zijn ogen afspeelden.

Voorgeschiedenis

Het verzet tegen de dienstplicht was begrijpelijk, gezien de voorgeschiedenis. Onder koning Lodewijk Napoleon had het Koninkrijk Holland geprobeerd zich te verzetten tegen de invoering van de dienstplicht. Om toch te voldoen aan de behoefte aan troepen voor zijn keizerlijke broer, besloot Lodewijk Napoleon in 1809 weeskinderen in te schakelen. Alle jongeren van zestien jaar en ouder moesten zich melden bij de kazerne in Utrecht. Het ophalen van deze weeskinderen in Rotterdam leidde tot een oproer in de stad, en ook in Amsterdam brak onrust uit vanwege een vergelijkbare vorm van dienstplicht die Lodewijk wilde invoeren. Als reactie op deze opstanden trok de koning zijn besluit in.

Napoleon zou zijn broer minder dan een jaar later afzetten en het Nederlandse grondgebied definitief bij zijn eigen keizerrijk inlijven. Hierdoor kon de Nederlandse bevolking niet langer ontsnappen aan de Franse dienstplicht, wat voortdurende onrust in het land veroorzaakte. Historicus Johan Joor documenteerde in deze periode in totaal 206 verschillende opstanden tegen de dienstplicht, die plaatsvonden tussen 1806 en 1813.

Een belangrijke verandering vond echter plaats in het jaar 1812, mede als gevolg van de rampzalige veldtocht van Napoleon naar Rusland. Het beeld van de onoverwinnelijke legerleider was geschonden, en dit bracht de bevolking aan het twijfelen: misschien was er toch een einde mogelijk aan het keizerlijke regime? Bovendien had het Franse leger in 1812 en 1813 te kampen met tal van tegenslagen, waardoor Napoleon niet anders kon dan een nieuwe dienstplicht aankondigen. In totaal werden 150.000 soldaten opgeroepen uit zijn hele rijk, waarvan 3.778 dienstplichtigen uit Nederland afkomstig moesten zijn.

Platteland Alphen aan den Rijn

Op 17 april 1813 bereikte het nieuws van een nieuwe dienstplichtinschrijving het platteland rond Alphen. Dit nieuws veroorzaakte onrust onder de inwoners, die zich verzamelde en de opschrijfregisters vernietigde om te voorkomen dat mannen werden opgeroepen voor dienst in het Franse leger. Op 18 april kwamen ze bijeen en besloten actie te ondernemen, waarbij ze de registratieboeken van de dienstplicht wilden bemachtigen. Ze verzamelden zich op straat, zongen anti-Franse en Oranje-liederen, en slaagden erin de boeken in Alphen te verkrijgen. Dit resultereende in vernielingen en geweld, waarbij de boeken werden vernietigd. Uiteindelijk werd de orde hersteld met de hulp van Franse troepen, en de opstandelingen werden berecht.

 


Stuur een nieuwsbericht in
Stuur een nieuwsbericht in
Adverteer op Alphens.nl
Adverteer op Alphens.nl

Meer nieuws

Aarhof 50 jaar gisteren 17:08

Lucht je hart in De Aarhof: Steunpunt Zorg & Welzijn biedt hulp op maat

Sinds begin 2024 is het Steunpunt Zorg & Welzijn gevestigd in de Aarhof, in het pand waar voorheen Esprit kleding verkocht. Deze bijzondere voorziening in het winkelcentrum biedt Alphenaren de mogelijkheid om met allerhande vragen over zorg en welzijn terecht te kunnen. Inge van Oostende, gebiedsadviseur Centrum van de gemeente Alphen aan den Rijn, en Gwen van der Linden, buurtverbinder van Participe, delen met passie hoe het steunpunt het afgelopen jaar zijn meerwaarde heeft bewezen in de gemeente.

Gezondheid en welzijn gisteren 14:56

Bewegen in de Edelstenenbuurt

Na de succesvolle realisatie van stadstuin De Schittering en het versterken van de gemeenschapsbanden in de Edelstenenbuurt, zet Stichting Help Anders zich nu in voor een gezond en actief leven. De stichting heeft al meerdere initiatieven opgezet om bewegen in deze wijk met veel flats te stimuleren. Of je nu op zaterdag actief bent in stadstuin De Schittering, de Kwiek Beweegroute loopt of meedoet aan de 7 Keuvelenloop, je bent van harte welkom.

Sport gisteren 13:19

Alphense Lizzy de Greef wint ABN AMRO Open

De Alphense tennisspeelster Lizzy de Greef heeft een indrukwekkende prestatie geleverd door een titel te winnen op het ABN AMRO Open in Rotterdam Ahoy. Op haar social media deelde ze vol blijdschap: "Ik heb het ABN AMRO Open gewonnen! Ik heb een geweldige week gehad in Ahoy!"

Alphens.nl Magazine 2024 gisteren 11:03

Een goed gebaar maakt een wereld van verschil voor kinderen op Curacao

Een kleine droom kan grote verandering teweegbrengen. Jan Willem Regtering, Martijn Walvis, Esther Regtering Dening en Jessica Albers zetten zich vol passie in om dove en slechthorende kinderen op Curaçao een betere toekomst te bieden. Met Stichting Een Goed Gebaar geven ze deze kinderen dezelfde kansen als in Nederland. Benieuwd hoe zij dit realiseren en hoe jij kunt bijdragen? Lees snel verder!

Dieren gisteren 11:03

Dierenambulance zoekt eigenaar van gevonden hond Misty

De dierenambulance Alphen aan den Rijn is nog steeds op zoek naar de eigenaar van een gevonden hond die op 15 januari op de Handelsweg werd aangetroffen. De hond, inmiddels door de politie Misty genoemd, werd alleen, in de kou en mist zwervend aangetroffen door agenten van Politie Basisteam Alphen aan den Rijn.