Oud Alphen: Park Rijnstroom en Marthastichting
Naast het centrum van Alphen ligt het Park Rijnstroom. Dit park krijgt zijn naam van het huis Rijnstroom, waar ook een grote buitenplaats naast lag. Na vele eigenaren werd het park in 1895 eigendom van de Marthastichting.
Wanneer Rijnstroom werd gebouwd is niet precies bekend, maar dit zal rond 1720 zijn geweest. Reinier van Uijlenburg, Heer van Honswijk en zijn echtgenote Johanna bakker waren de eerste eerste bewoners. In 1830 werd het goed omschreven als een huis met schuur en erf. Achter het huis lag een boomgaard omgeven door een bos, aangeduid als een lustplaats. In het bos bevond zich een vijver. Ten noorden van de boomgaard lag nog een tuin, waarschijnlijk een moestuin.
In 1890 wordt de buitenplaats omschreven als huis, schuur en lustplaats, verkocht aan Cornelis Johannes de Wit die het als hotel in gebruik neemt. Vijf jaar later wordt de Marthastichting eigenaar van de buitenplaats.
De tekst loopt door onder de afbeelding.
Marthastichting
De Marthastichting nam onverzorgde kinderen op. Het begin van de Marthastichting vinden we in Amsterdam. De onderwijzer Cornelis Geel werd in 1870 benoemd tot evangelist met als werkterrein de Jordaan. Daar stichtte hij een christelijk tehuis voor ontheemden. Later begon hij een bewaarschool voor vervuilde kinderen. In 1882 legde hij contacten met een hoofdonderwijzer in Nieuwveen, die ook een tehuis voor dergelijke kinderen had geopend.
In 1883 werd de ‘Vereniging Marthastichting voor onverzorgde kinderen’ opgericht. Door de snelle groei van het aantal kinderen werd een pand aan de Julianastraat aangekocht. Toen door de verbreding van de Rijn een gedeelte van de tuin van het pand zou verdwijnen was het wenselijk om uit te zien naar een andere ruimte. In 1895 werd daarom de buitenplaats ‘Rijnstroom’ aan de Lage Zijde gekocht en nadat er was verbouwd en bijgebouwd kon er in 1897 worden verhuisd.
De tekst loopt door onder de afbeelding.
.jpg)
Snelle ontwikkeling
Door de voortdurende groei van het aantal jongens en meisjes was uitbreiding noodzakelijk. Na de aankoop in 1906 van de naastgelegen boerderij met 20 hectare grond volgde de bouw van bijgebouwen. De tuinarchitect Copijn uit Groenekan ontwierp een park waarin de gebouwen konden worden opgenomen. Het oude en grote park achter de buitenplaats "Rijnstroom" werd hersteld en vergroot.
In 1923 besluit de stichting een nieuwe woning te bouwen achter het oude huis waarna het oude huis wordt afgebroken. “De Martha-Stichting heeft het gebouw dat zoo zoetjesaan in deplorabelen toestand verkeerde niet meer noodig en het moest opgeruimd worden. Men behoeft er geen bedroefd gezicht bij te zetten, het voorname huis van weleer was onfraai overblijfsel geworden met scheefgezakte balcon en verschilferde muren”, aldus De Rijnbode in 1924.
De tekst loopt door onder de afbeelding.
Latere jaren
Na de invoering van de kinderwetten van 1905 werd goedkeuring verkregen voor het opnemen van voogdijkinderen. Dat was belangrijk voor de verdere ontwikkeling van de Marthastichting omdat daardoor rijkssubsidie kon worden verkregen. Vóór die tijd was men geheel afhankelijk van giften, die overigens uit het hele land binnenkwamen. Dat de Marthastichting landelijke bekendheid had blijkt onder meer uit het feit dat Koningin-moeder Emma op 29 april 1930 het geheel vernieuwde meisjeshuis opende dat onder de naam ‘Emmahuis’ in gebruik werd genomen.
De tekst loopt door onder de afbeelding.
De Marthastichting werd later Rijnstroom, Rijnhove en Marnixhove en is tegenwoordig Stichting Horizon. Het complex is voor een belangrijk deel bewaard gebleven en kreeg de naam Park Rijnstroom. Het park met de grote vijver in het midden is in stand gebleven. De pastorie, eertijds de woning van de predikant-directeur, is nog steeds als woning in gebruik. Het voormalige kerkgebouw huisvest op dit moment nog het Parktheater. Het schoolgebouw wordt gebruikt door ParkVilla en het ‘Emmahuis’ is tegenwoordig een appartementencomplex. De door het park lopende wegen kregen de namen van bekende predikant-directeuren van de Marthastichting.
Voor meer informatie, verhalen en krantenartikelen, kijk op www.martha-stichting.nl.
Meer weten over het verleden van Alphen aan den Rijn? Lees alle artikelen van onze rubriek Oud Alphen.
