ROMEINEN Badhuis
Buiten de muren van het Romeinse castellum in het Alphense Stadshart lag een badhuis. Dit stenen badhuis is aan het eind van de tweede of het begin van de derde eeuw gebouwd, dus rond het jaar 200. De resten liggen onder het voormalige CBK-gebouw naast de Adventskerk.
Het Romeinse badhuis is gevonden bij een opgraving in 1959. In 1998 is dit gedeelte van de Castellumstraat, naast de Adventskerk, opnieuw opgegraven. Het grote stenen gebouw had een westelijke muur met een halfronde vorm, een grote absis. Aan de oostkant was een rechte muur met ervoor een porticus, een zuilengang.
In een badhuis waren gewoonlijk een kleedruimte en vervolgens een koud, lauw en warm waterzaal. Vaak was er ook een zweetruimte, de sauna, en een ruimte met massagetafels. Verder een buitenzwembad, een sportveld en latrines, de toiletten.
Het Alphense badhuis lag vlakbij de zuidelijke poort van het Romeinse fort. Het lijkt op de grote badhuizen, thermae, die buiten de muren van verschillende castella in Germania zijn gevonden. Het badhuis is gebouwd rond het jaar 200. Dat is bekend door stempels op het gebruikte baksteen en door het gevonden aardewerk uit die periode.
Hoe weten we nu dat het inderdaad om een badhuis gaat?
De beste aanwijzing is, naast de gebruikelijke ligging aan de weg bij een van de poorten van een Romeins fort, de vondst van een bepaald soort baksteen. Deze baksteen is typerend voor de aanleg van Romeinse vloerverwarming.
Onder elk badhuis is vloerverwarming aangelegd. In een oven wordt een flink vuur gestookt. De warme lucht uit de oven wordt onder de vloer ‘geblazen’. De vloer is daarom zwevend aangelegd op vierkante bakstenen zuiltjes. Daarnaast worden er vierkante buizen in de muren aangebracht waardoor warme lucht ook de muren verwarmt.
Van het Alphense badhuis is nu niets meer over. Gelukkig weten we welke ruimten er in het badhuis waren. Een bekend voorbeeld, want zeer compleet onderzocht, is het Romeinse openbare badhuis uit Heerlen. Dit is in Museumpark Archeon nagebouwd.
2022 is uitgeroepen tot het Limesjaar: Alphen, wereldstad aan de Limes. Met deze serie artikelen staan we stil bij het Romeinse verleden van Alphen aan den Rijn.
