ROMEINEN Bataafse Opstand
De Bataafse Opstand is heel bekend uit de schoolboekjes. Dat tijdens deze opstand ook in Albaniana, het Romeinse Alphen aan den Rijn, werd huisgehouden is een stuk minder bekend. Maar helaas, het Alphense fort brandde tot de grond toe af.
 v2.gif)
De Bataafse Opstand begon in het jaar 69 en werd in het jaar 70 neergeslagen. Hoewel de opstand als de Bataafse bekend is, waren het de Cananefaten die het eerst tot actie over gingen. Hun leider was Brinno, een Cananefaat die voorheen samenwerkte met de Romeinse bezetter. Hij was bevriend met Julius Civilis, de Bataaf die de geschiedenisboekjes in is gegaan als de echte leider van de opstand.
De Cananefaten en Bataven waren goed bekend met het Romeinse leger. Een groot deel van de cavalerie was tenslotte Bataafs. Julius Civilis, net als Brinno afkomstig uit de elite, had jaren in het Romeinse leger gediend en was Romeins staatsburger. Het was een conflict over de Bataafse ruiterij tijdens een keizercrisis waardoor de vlam in de pan sloeg.
Nu waren opstanden in het Romeinse Rijk niet onbekend. Vaak waren het sluimerende gevoelens van onrecht, die tot uiting kwamen tijdens zo'n opstand. De opstand werd geleid door een lokale leider, meestal afkomstig uit de elite.
Zo is daar de Kelt Vercingetorix die na vele triomfen uiteindelijk zijn Waterloo vond in Alesia in 52 voor Christus. De Germaan Arminius versloeg in het jaar 9 na Christus drie Romeinse legioenen bij Kalkriese, maar overspeelde zijn hand bij zijn eigen volk en vond door verraad de dood. Julius Civilis gaf zich na een reeks militaire successen na een Romeinse aanval op het Bataafse gebied in 70 over.
Het begon in 69 echter allemaal in de kuststreek. De Cananefaten onder aanvoering van Brinno vielen in 69 verschillende castella langs de Romeinse noordgrens aan. Als eerste was er een aanval op twee cohorten Romeinse legionairs die bij het castellum van Valkenburg in winterbivak verbleven.
Vervolgens werden de castella Fectio (Vechten), Matilo (Leiden) en Albaniana (Alphen aan den Rijn) met de grond gelijk gemaakt. Daarna was het de beurt aan Traiectum (Utrecht) en toen pas sloten de Bataven zich aan bij de opstand.
De Bataafse Opstand is opgetekend door de Romeinse historicus Tacitus. Hij heeft echter niet in zijn geschriften vermeld hoe het met Julius Civilis en Brinno is afgelopen...
Tijdens de opgravingen in het centrum van Alphen aan den Rijn is inderdaad een brandlaag uit het jaar 70 aangetroffen op de plek van het Romeinse castellum onder het Rijnplein. De brandlaag vormt de scheiding tussen de eerste houtbouw van het fort en de tweede houtbouw. Later, aan het einde van de tweede eeuw, is castellum Albaniana in steen herbouwd.
2022 is uitgeroepen tot het Limesjaar: Alphen, wereldstad aan de Limes. Met deze serie artikelen staan we stil bij het Romeinse verleden van Alphen aan den Rijn.
