ROMEINEN Bosrijke kwelders
De wereld zag er in de Romeinse tijd heel anders uit dan nu. Dat kwam niet alleen door de Romeinen die heersten over West-, Midden- en Zuid-Europa, het Midden-Oosten en de Afrikaanse kuststreken. Het kwam ook door het klimaat.
 v2.gif)
Vanaf de laatste ijstijd zorgde het smeltwater ervoor dat de zeespiegel steeg. Die lag rond het jaar 0 een stukje lager dan tegenwoordig. Het huidige Nederland is zo’n beetje onherkenbaar. De kustlijn lag een stukje verder in zee, Zeeland was geen eilandenrijk, het IJsselmeer bestond alleen uit de zuidelijke helft en heette Flevomeer, het Waddengebied was aanzienlijk groter dan nu.
Tegelijkertijd was het een stuk natter in het land. In het noorden woonden de Friezen op terpen. Vanaf het Flevomeer liep een rivier tussen de beide Frieslanden. Aan de kust lag een gesloten duinenrij, onderbroken door de grote rivieren Oude Rijn, Waal en Schelde. Het westen van Nederland bestond achter de duinen vooral uit kwelders, laagveen en hoogveen.
Het Romeinse castellum Albaniana werd gebouwd in een bosrijk kweldergebied langs de rivier. Ten noorden en ten zuiden van de kwelders lagen veengebieden. De kwelders liepen bij heel hoog water onder, maar vormden normaal gesproken een weelderig landschap met bomen en struiken op de grens van water en land. Er waren veel kreken, beken en riviertjes tussen drogere 'eilanden'.
Albaniana werd gebouwd op een oorspronkelijk bosrijk terrein ingeklemd tussen het natte landschap en de rivier. De Romeinen hadden wel moeite om de boel droog te houden. Er zijn veel sporen van overstromingen gevonden, bijvoorbeeld weggeslagen kademuren die werden hersteld.
Het werd in de periode dat het fort werd bewoond erger. In de derde eeuw was het zuidelijke deel zompig in de natte perioden van het jaar.
Dat het natter werd langs de rivier had veel te maken met de ontbossing. De Romeinen kapten hele bossen en gebruikten het hout om te bouwen. De kaalslag was er niet alleen rond Alphen aan den Rijn, maar langs de hele rivier. De Oude Rijn had last van erosie tijdens hevige regenval net als de andere rivieren in ons land. Dat maakte dat de rivieren steeds gemakkelijker buiten hun oevers traden.
Tijdens de Vroege Middeleeuwen, na het vertrek van de Romeinen aan het einde van de derde eeuw, herstelde het landschap zich langzaam. Er groeiden weer bossen en de rivier overstroomde minder vaak en minder hevig.
2022 is uitgeroepen tot het Limesjaar: Alphen, wereldstad aan de Limes. Met deze serie artikelen staan we stil bij het Romeinse verleden van Alphen aan den Rijn.
