ROMEINEN Caligae
De Romeinen hadden een traditie in leer bewerken die tot op de dag van vandaag grotendeels hetzelfde is gebleven. Het leer werd gelooid en geverfd. Schoenen, laarzen en slippers waren kleurrijk, rijkelijk gedecoreerd en stevig.
De bekendste Romeinse schoen is de caligae. Hoewel de meeste mensen niet weten dat dit de naam is, zal vrijwel iedereen de schoen direct herkennen als kenmerkend voor soldaten. En dat klopt. De caligae werd in de eerste en deels in de tweede eeuw door Romeinse soldaten in het hele rijk gedragen, maar er waren veel lokale varianten in de ontwerpen.
De caligae is een open enkellaars en wordt met of zonder sokken gedragen. Als de caligae goed passen, is het een comfortabel schoeisel voor de dagmarsen die menige soldaat moet afleggen. Elke soldaat kreeg drie paar schoenen per jaar. Vandaar dat de versleten exemplaren gemakkelijk werden weggegooid en tweeduizend jaar later konden worden opgegraven.
De caligae zijn voorzien van een typerende bespijkerde zool. De laars zelf is van stevig leer en bestaat uit opengesneden onderdelen voor de bovenkant en dikke lagen leer voor de zool. Er is een binnenzool en een buitenzool die aan elkaar worden genaaid met de onderdelen voor de bovenkant. De enkellaars wordt gesloten met lange leren veters. De spijkers vormen een patroon aan de onderkant dat verschillend is. Deze zolen werden vooral in de provincies gebruikt, ook door burgers trouwens.
Schoenen werden gemaakt door gespecialiseerde schoenmakers. In de uithoeken van het Romeinse Rijk, zoals hier in Albaniana, maakten schoenmakers allerlei soorten schoenen. Soldatenschoenen en laarzen, damesschoeisel en schoenen voor kinderen. Iedereen bezat verschillende schoenen waaronder een paar slippers en voor soldaten natuurlijk de caligae.
De techniek van de schoenmakers werd in de eerste eeuw verspreid via de castella, de steden en de kampdorpen. Vaak bleven militaire schoenmakers na hun diensttijd in een stad of kampdorp wonen en begonnen daar hun schoenmakersbedrijf. In de tweede eeuw had iedereen Romeinse schoenen, ook op het platteland.
Bron: Stepping through Time, Footwear in the North-Western Provinces of the Roman Empire, Carol van Driel-Murray.
2022 is uitgeroepen tot het Limesjaar: Alphen, wereldstad aan de Limes. Met deze serie artikelen staan we stil bij het Romeinse verleden van Alphen aan den Rijn.
