ROMEINEN De kade
Het Romeinse castellum in Alphen aan den Rijn, Albaniana, is gebouwd langs de oever van de rivier de Rijn. In de Romeinse tijd was de Oude Rijn de snelstromende hoofdstroom in de delta van de machtige rivier.
 v2.gif)
De rivier had wel een paar uitdagingen voor de Romeinse soldaten in het castellum. De oever bij het castellum liep tamelijk steil de rivier in. Dat wijst erop dat de Rijn een snelstromende rivier was. Om het water enigszins in bedwang te houden, werd een kade aangelegd langs het castellum. Bovendien is een kade wel zo praktisch als je grote schepen aan wilt leggen.
Het bouwen van de kade begon waarschijnlijk in het jaar 42, pal na de bouw van het eerste houten fort. Er werden houten beschoeiingen en kademuren op de oeverlijn aangebracht. Er zijn palen en balken opgegraven uit de periode 42-125 na Christus. Dit hout is gedateerd door de jaarringen te onderzoeken van de bomen die zijn gebruikt voor de aanleg.
De gedateerde paal uit 42 is een iep. Een paal gemaakt van een es is gedateerd op 51. Andere gebruikte houtsoorten zijn eiken, esdoorn en els.
In de loop der jaren is de kade vaak gerepareerd. Dit moest wel, omdat de machtige Rijn de kade ondergroef. Daardoor ontstond schade aan de onderzijde van de kade. Deze begon dan vroeg of laat te schuiven en zakte voorover of gleed deels de rivier in.
Uiteindelijk bestond de kade uit zand en klei vermengd met rijshout van de oever, palen en balken, baksteen en natuursteen en een flinke hoeveelheid afval uit de nederzetting.
Een groot deel van het bouwpuin in de verzakte kade is waarschijnlijk afkomstig van de muur van het castellum in de late tweede eeuw. Door een overstroming is de oudste stenen muur toen ingestort. Het puin, tufsteen en mortel, is gebruikt voor het versterken van de kade.
Het castellum is door de Romeinse bewoners aan het eind van de derde eeuw verlaten. Vooral in de achtste en negende eeuw is veel van het bouwmateriaal door de bewoners van het vroege Alphen aan den Rijn gebruikt voor hun eigen bouwwerken.
In het jaar 1122 is de ooit zo machtige rivier afgedamd bij Wijk bij Duurstede. Daarna is op het terrein van het Romeinse castellum door de rivier zand en klei afgezet. En zo verdween het grote Romeinse fort uit het zicht.
2022 is uitgeroepen tot het Limesjaar: Alphen, wereldstad aan de Limes. Met deze serie artikelen staan we stil bij het Romeinse verleden van Alphen aan den Rijn.
