ROMEINEN Overstromingen
Het Alphense castellum Albaniana is rond het jaar 41 gebouwd op een ongunstige plek vlak aan de rivier Oude Rijn. Daarom hadden de soldaten in het fort regelmatig natte voeten. Sterker nog: het is een aantal keren voorgekomen dat hevige overstromingen behoorlijk wat schade aanrichtten.
De Romeinse verkenners hebben de locatie van het nieuw te bouwen castellum met zorg uitgekozen. Daarbij was echter niet het welzijn van de manschappen een criterium, maar de doelstelling. Anders was vast gekozen voor een hoger gelezen vlakte die een paar honderd meter van de rivier verwijderd ligt.
Het fort ligt langs de Oude Rijn om deze belangrijke transportroute te bewaken. Enerzijds om te zorgen dat de zwaar beladen schepen gemakkelijk hun reis kunnen vervolgen. Anderzijds om problemen met de aan de overzijde van de rivier wonende ‘barbaren’ te voorkomen.
De plek is zo ongunstig dat het castellum in plaats van de keurige vorm van een speelkaart, de vorm van een trapezium krijgt om maar vooral net in de gekozen locatie te passen. Het is nat zo langs de rivier. Zo nat dat de normaal gesproken droge grachten rond de omwalling en muren (foto: reconstructie in Museumpark Archeon) onder water staan en dat er kroos in groeit.
De hoge waterstand is dan weer wel gunstig voor archeologen. Die vinden twee millennia later etensresten, pollen en botjes in de nattigheid die anders allang waren vergaan. Ook blijven zo de resten van de barakken, houten funderingen, vloerdelen en leren voorwerpen bewaard.
In de loop van haar bestaan is het castellum bepaald niet gespaard gebleven voor grote schade door het voortrazende water. In de tweede eeuw heeft de rivier een paar keer flink huisgehouden. Een keer zijn delen van houten gebouwen weggespoeld. Een andere keer is een deel van een stenen muur, die de houten omwalling had vervangen, in het water verdwenen.
Kortom: ook in de Romeinse tijd traden rivieren buiten hun oevers, dan kregen de legionairs natte voeten en raakte het castellum Albaniana meer of minder beschadigd door het water van de Rijn.
2022 is uitgeroepen tot het Limesjaar: Alphen, wereldstad aan de Limes. Met deze serie artikelen staan we stil bij het Romeinse verleden van Alphen aan den Rijn.
