ROMEINEN Schrijfwerk
Net als tegenwoordig werd door de Romeinen van alles vastgelegd op schrift. Dat kon op verschillende manieren. Papier was er nog niet, maar papyrus en hout waren er wel. Zowel op kleine houten blaadjes als op papyrusvellen werd geschreven met inkt.
Wie in het Romeinse leger wilde, moest kunnen lezen en schrijven. Dat de soldaten dat inderdaad konden, blijkt bijvoorbeeld uit brieven die in het Britse fort Vindolanda zijn gevonden. Daar zat een cohort Bataafse jongens die naar huis schreven. En huis, dat was hier.
Er zijn ook veel boeken bekend uit de Romeinse tijd. Neem bijvoorbeeld de historische geschriften van Tacitus, onder meer over onze streken die hem niet zo bevielen. Of de Bello Gallico van Julius Caesar die de verovering van Gallië beschrijft. Zelfs het Nieuwe Testament is geschreven binnen de grenzen van het Romeinse Rijk.
Voor gewone brieven werden dunne houten plankjes gebruikt, een soort blaadjes. Die werden met inkt beschreven en vervolgens aan elkaar bevestigd. Een brief bestond als het ware uit een stapel dunne plankjes met een leren koord eromheen.
Door een hoger geplaatste persoon, bijvoorbeeld de commandant, werd waarschijnlijk papyrus gebruikt. Dit wordt gemaakt van de stengels van een papyrusplant die in horizontale en verticale rijen aan elkaar worden gelijmd. Hierop kon met pen en inkt worden geschreven.
De inkt zat gewoonlijk in een inktpot van metaal of terra sigillata aardewerk. Naast dit soort normale inktpotten is ook een bijzonder exemplaar in het Alphense castellum gevonden. De unieke inktpot is gemaakt van gevernist aardewerk. Deze inktpot komt, net als veel terra sigillata exemplaren, uit een fabriek in het zuid-Gallische Lyon.
Voor huis-tuin-en-keukenschrijfsels waren er houten wastabletten. Op iets verdiept hout was bijenwas aangebracht. Daarin werden de letters gedrukt met een schrijfstift van metaal, been of hout. Wilde je het geschrevene bewaren, dan werden twee tabletten met de beschreven kanten tegen elkaar aan vastgemaakt. Na gebruik kon de was worden gladgestreken. Zo’n tablet is in het Alphense fort vrijwel compleet teruggevonden.
2022 is uitgeroepen tot het Limesjaar: Alphen, wereldstad aan de Limes. Met deze serie artikelen staan we stil bij het Romeinse verleden van Alphen aan den Rijn.
