ROMEINEN Tabula Peutingeriana
De Tabula Peutingeriana is een middeleeuwse landkaart, nagetekend van Romeinse kaarten uit de derde en vierde eeuw. Op de landkaart staat het hele Romeinse Rijk zoals het was aan het eind van de vierde eeuw, circa 400 na christus, compleet met de Limes en Mare Nostrum.
 v2.gif)
Het ontbrak de Romeinen niet aan zelfvertrouwen. De Middellandse Zee heet op de Peutinger kaart, de moderne naam voor de middeleeuwse tabula, Mare Nostrum oftewel Onze Zee. Rond deze zee lag het Rijk: de Noord-Afrikaanse kust, het Midden-Oosten, Klein Azië, Zuid-Europa, Centraal Europa en Noordwest Europa inclusief de Britse eilanden.
De lange opgerolde landkaart is gemaakt van elf bladen perkament, het twaalfde blad met Britannia en het Iberisch schiereiland ontbreekt. De bladen zijn 38 centimeter hoog. In totaal is de Peutinger kaart 6 meter 83 lang.
De Peutinger kaart is gemaakt aan het begin van de dertiende eeuw. Zoals alle geschriften en landkaarten in die tijd was het monnikenwerk om zo’n kaart naar oudere originelen te kopiëren.
Oorspronkelijk gaat het om Romeinse wegenmappen uit derde en vierde eeuw. Deze mappen werden op eenzelfde manier gemaakt als tegenwoordig de trein- en metrokaarten. De stations zijn met naam aangegeven, met nette rechte lijnen die de afstand weergeven. Bochtenwerk is er niet bij en details zijn er ook niet.
'Ons stukje' van de Peutinger kaart ligt helemaal bovenaan. De grens is de rivier de Rijn, weergegeven als een kronkelende dubbele lijn. Op de kaart staat de Limes, het grenspad, hieronder met castella, castra en nederzettingen.
De castella zijn forten zoals Albaniana in Alphen-Stad en Nigrum Pullum in Zwammerdam. In deze forten was een deel van een legioen gelegerd. Nijmegen is een castra, een legioensstad. Forum Hadriani, het huidige Voorburg, is de meest noordelijke bestuurszetel en staat uiterst links op de Romeinse weg.
De Peutinger kaart is tot nu toe behoorlijk betrouwbaar gebleken. Archeologen wisten al dat er ergens in Alphen aan den Rijn een Romeins castellum zou moeten liggen nog voordat het gevonden was.
2022 is uitgeroepen tot het Limesjaar: Alphen, wereldstad aan de Limes. Met deze serie artikelen staan we stil bij het Romeinse verleden van Alphen aan den Rijn.
