ROMEINEN Weg langs de Limes
Langs de handels- en transportroute die de Oude Rijn in de Oudheid was, liep een weg. Een Romeinse weg. De Limesweg is echter later aangelegd dan dat de grens werd vastgesteld. De bovenregionale functie was die van doorgaande weg langs de grensrivier.
De Limesweg tussen de castella Fletione (Vechten) en Lugdunum (Katwijk) loopt over de zuidelijke oeverwal van de Oude Rijn van het hoger gelegen binnenland naar de kuststrook. Tussen Laurium (Woerden) en Albaniana (Alphen aan den Rijn) loopt het tracé over een smalle corridor tussen de uitgestrekte veengebieden ten noorden en ten zuiden van de rivier. Er is een redelijk compleet beeld van hoe de weg gelopen heeft door de vele vondsten.
De wachttorens worden bij de zuidelijke bochten het eerst gebouwd. Daarna volgen de verschillende grensforten. En dan pas word de weg aangelegd. Duidelijk is dat in de beginperiode van de Romeinse overheersing vooral van de rivier gebruik wordt gemaakt en dat geldt zowel voor goederentransporten als voor vervoer van manschappen, handelaren en reizigers. Het is wel zo dat er lokaal paden ontstaan tussen dicht bij elkaar liggende locaties.
De eerste 'echte' Romeinse weg is ergens tussen ruwweg 85 en 90 aangelegd. Dat valt samen met een grote bouwcampagne langs de Oude Rijn en het Kanaal van Corbulo. Het versterken van de oevers gebeurde niet in één keer en de aanleg van de weg waarschijnlijk ook niet.
De datering loopt inderdaad uiteen. Bij Leiden was dat rond 86, Leidsche Rijn is te dateren vlak na 90 en Alphen aan den Rijn op 93. Dat blijkt uit dendrochronologisch onderzoek van het gebruikte hout.
De weg krijgt een bekisting met een fundering erin. Het wegdek is half verhard met een grindlaag. Voor de afwatering wordt de weg enigszins bol aangelegd met aan beide zijden een greppel. Deze wegconstructie heet agger.
Een plan voor een verbetering van de weg is uitgevoerd rond het jaar 100. Zowel in Valkenburg, Leiden, Alphen aan den Rijn en Woerden als in Leidsche Rijn is het gebruikte hout in 99-100 gekapt. Het lijkt erop dat het dit keer wel om een grootschalige bovenregionale aanleg gaat.
Daarna is deze tweede weg in 125 compleet gerenoveerd. Zeer waarschijnlijk omdat keizer Trajanus in 121 en 122 een inspectiereis had gemaakt in Gallië en de beide Germania’s en hij de toestand van de weg in de delta van de Rijn onvoldoende vond. Delen van de weg waren door overstromingen inmiddels behoorlijk beschadigd. Dat zal ook de reden zijn dat rond dezelfde periode her en der de kadewerken worden verstevigd.
De weg onderging tijdens de renovatie een belangrijke upgrade. De fundering werd nu opgebouwd in een forse eikenhouten bekisting, zodat de planken beschoeiingen en taluds goed bij elkaar konden worden gehouden. Er werd als het ware een dijk aangelegd met een grove opvulling die duidelijk hoger lag dan het landschap. Op een aantal erg zompige plekken zijn moerasbruggen aangelegd.
2022 is uitgeroepen tot het Limesjaar: Alphen, wereldstad aan de Limes. Met deze serie artikelen staan we stil bij het Romeinse verleden van Alphen aan den Rijn.
