ROMEINEN Werktuigen
Een belangrijke bezigheid van de Romeinse soldaten in het Alphense castellum Albaniana is de zorg voor de verdedigingswerken. Rond het castellum ligt een stevige omwalling met daarbuiten een aantal greppels. De soldaten besteden een deel van hun tijd aan het onderhoud en aan vernieuwing.
Het weer is niet altijd even prettig hier in het hoge noorden van het Romeinse Rijk. Zoals de Romeinse schrijver Tacitus het stelde: 'Het terrein is er woest. Het klimaat ruw. Het leven en landschap somber. Hier kom je alleen indien het je vaderland is.'
De omstandigheden in en rond Albaniana zijn inderdaad verre van ideaal naar Romeinse maatstaven. De greppels horen in theorie droog te zijn, maar er is kroos in greppels aangetroffen en dat wijst op een laag water. Dit kan door overstromingen zijn gekomen, maar ook door een hoge grondwaterstand.
Zo vlak langs de rivier is het duidelijk natter dan gewenst. De stenen omwalling is in de tweede eeuw aan de Rijnkant zelfs ooit voor een deel door de rivier ondergraven en ingestort.
De Romeinse soldaten hebben allerlei gereedschap en werktuigen voor het klaren van de zware klussen aan hun verdedigingswerken. Of het nu om grondwerk gaat, zoals het aanleggen of verder uitgraven van een greppel, of om het vervangen van planken van de omwalling, voor alle werkzaamheden is er wel gespecialiseerd gereedschap.
Van deze gereedschappen zijn zowel ijzeren als houten onderdelen tijdens de archeologische opgravingen gevonden. Na reconstructie zien ze er meestal heel bekend uit.
Zo zijn de overblijfselen van een ijzeren schop met een essenhouten steel aangetroffen. Het blad is maar liefst 33 centimeter breed en dat is een forse maat. Nu kan van zo’n schop het blad geheel van ijzer zijn, maar een houten blad met een forse ijzeren rand is ook gebruikelijk. Andere gereedschappen die zijn gevonden, zijn onder meer een hak, een houweel en een bijl.
We weten hoe deze gereedschappen zijn gebruikt, omdat moderne gereedschappen nog dezelfde vorm en functie hebben. Van een aantal gereedschappen is echter het militaire gebruik anders dan wanneer hetzelfde werktuig door de burgerbevolking wordt gebruikt. Hoe het leger met deze werktuigen omging is onder meer te zien op de reliëfs op de Zuil van Trajanus, die in het begin van de tweede eeuw in Rome is opgericht.
Deel 68 van een serie artikelen over het Romeinse verleden van Alphen aan den Rijn.
