Tom in de buurt begint aan laatste jaar bij Kaag & Braassem, Alphen aan den Rijn en Nieuwkoop
Sinds 2015 is Tom in de buurt actief in de gemeente Kaag & Braassem. In eerste instantie voor 4 jaar, later is dat verlengd met 2 jaar. Tom is het aanspreekpunt voor alle aanbieders van ondersteuning in de buurt. Als iemand hulp nodig heeft, kan Tom een handje helpen. Of dit na 2020 zo blijft, moet nog blijken. In 2020 moet de gemeente Kaag & Braassem namelijk een nieuwe aanbestedingsprocedure opzetten.
Floris Schoonderwoerd, wethouder bij de gemeente Kaag & Braassem, en Petra van der Wereld, eveneens wethouder maar destijds nog raadslid, hebben aan de wieg gestaan van een ingrijpende verandering op het gebied van zorg en welzijn. Aanleiding was het feit dat de Rijksoverheid in 2015 aankondigde dat gemeenten verantwoordelijk zouden worden voor een hoop nieuwe taken, zoals Werk & Inkomen, jeugdzorg en Wmo-begeleiding/ondersteuning.
“Ik voelde me gevangen in de organisatie van gemeenten”, herinnert Schoonderwoerd zich. “Voor alles wat er moest gebeuren en waar geld aan uitgegeven werd, was er een beleidsnota. Als die nota door de Raad werd vastgesteld, was je alle flexibiliteit kwijt, omdat alles voor 4 of 6 jaar was vastgeklikt.”
De Rijksoverheid besloot ook nog eens flink te bezuinigen op de bijdragen aan de gemeenten. “We kregen de nieuwe taken met ook nog eens een fiks tekort.” Het Rijk wilde dat de gemeenschap zelf meer dingen ging oplossen. Hierdoor zou er minder aanspraak worden gemaakt op door de overheid gefinancierde zorg. “We zijn met de gemeenteraad gaan kijken of we maximaal gebruik kunnen maken van de kennis en betrokkenheid van buiten, om professionals de ruimte te geven te doen wat nodig is. Als gemeenteraad willen we alleen nog maar bepalen wat we willen bereiken.”
Eén partij zou het budget krijgen voor de totale opdracht, met de verplichting om samen te werken met professionele organisaties en het verenigingsleven. Uit de aanbesteding kwam Tom in de buurt naar voren voor deze opdracht. “Dit is het budget, dit zijn de opgaves die we hebben en jullie krijgen de verantwoordelijkheid”, vertelt Schoonderwoerd.
Goed proces
Van der Wereld geeft aan dat zij deze nieuwe manier van zorg als heel positief heeft ervaren. “We hebben alle nota’s door de shredder geduwd en zijn opnieuw begonnen om het wiel uit te vinden. Daar hebben we echt een slag in gemaakt. Als ik zie waar we nu staan, dan hebben we een heel goed proces doorlopen.”
Voordat er met de aanbesteding werd begonnen, was er nog wel iets van angst bij de raadsleden. Geen regie meer, geen nota’s meer; hoe moet dat dan gemonitord worden en waar wordt dan nog op gestuurd? “Daar is in het begin best wat gedoe over geweest, naar nu zie je wel dat we eigenlijk niet meer op een andere manier kunnen werken. De afgelopen 6 jaar heeft zoveel vertrouwen gegeven dat we het op dezelfde wijze voort gaan zetten. Het is ook mooi om te zien dat andere gemeenten nu ook deze slag gaan maken. Dat zegt wel wat!”
Langer in eigen omgeving
“Wij willen dat mensen langer in staat worden gesteld om in de eigen omgeving te blijven, met verzorging en ondersteuning thuis, in plaats van dat ze naar een andere stad moeten gaan”, vult Schoonderwoerd aan. “Je ziet dat er nu alternatieve methodes bestaan die dezelfde doelen dienen.” Zo wordt er nu veel gebruik gemaakt van vrijwilligers en accommodaties die op bepaalde delen van de dag niet gebruikt werden. Het specialisme op het gebied van zorg dat dan nodig is, moet geleverd worden door de instellingen die met elkaar Tom in de buurt vormen. “Hulp zo licht mogelijk en zo zwaar als nodig is. Niemand zit zonder de ondersteuning die hij nodig heeft.”
Els Boot is bij Tom in de buurt stuurder van de teams in Kaag & Braassem en Alphen-Noord. Zij ondersteunt de teams en stuurt bij waar nodig. “Het is heel waardevol dat de onderlinge schotten zijn weggevallen. We kunnen nu de krachten bundelen. Voorheen kreeg je een klant met een indicatie die maar aan één organisatie gegeven kon worden, waardoor je soms moest kiezen. Iemand heeft een verstandelijke beperking en autisme, waar focus je dan op? Nu gaat daar een collega heen met expertise autisme en een collega met expertise verstandelijke beperking, die kennis met elkaar delen. Het zo goed mogelijk helpen van de klant is de allergrootste winst.”
Flexibeler reageren op behoefte
Een groot voordeel van indicatieloos werken, is de mogelijkheid om flexibeler in te springen op wat de behoefte is. “Als het nu goed gaat met iemand en hij kan geholpen worden met een kort moment, dan ondersteunen we die persoon een kort moment. Gebeurt er daarna iets, bijvoorbeeld iemand valt weg uit het netwerk of het gaat niet goed op werk, dan zitten we daar misschien wel meerdere keren in de week.”
Ook is er meer aandacht gekomen voor de rol die welzijn kan spelen in het herstelproces. “Vroeger werd er vooral gefocust op kwetsbaarheid, nu gaan we kijken wat iemand te bieden heeft en welke kwaliteiten hij heeft. Er zijn in de afgelopen jaren mensen geweest die, hoe kwetsbaar ze ook zijn, vrijwilligerswerk zijn gaan doen. Uiteindelijk heeft de start van het vrijwilligerswerk het verschil gemaakt. Ze kregen het gevoel dat ze er toe doen. Ze worden gezien, niet vanuit wat ze niet kunnen, maar juist vanuit wat zij wel kunnen.”
“Deze manier van werken voelt zo logisch”, besluit Boot. “Dit is zoals het zou moeten zijn!”
Dit artikel is verschenen in de 8e editie van het Alphens Magazine, die in december 2019 is gepubliceerd.