Eveline Verhoeve

Waar de Romeinse Rijn nog steeds dezelfde route volgt

De Rijn ontspringt in Zwitserland en mondt niet ver voorbij Alphen aan den Rijn uit in de Noordzee. De bedding van de rivier verschuift in de loop van de millennia. Maar: bij Alphen-Stad ligt de rivier al sinds de Romeinse tijd op dezelfde plek.

Als het Romeinse leger grote forten gaat bouwen langs de Romeinse Rijngrens, liggen deze allemaal pal aan de rivier met voor de deur een lange kade met een aanlegsteiger die geschikt is voor grote transportschepen. Archeologen die tweeduizend jaar later deze Romeinse castella opgraven, merken echter dat alle castella ver van de rivieroever af liggen.

Alle castella?
Nou nee, er is één castellum dat diep in de grond nog altijd direct aan de rivier ligt. Dat castellum is Albaniana in Alphen-Stad. De ligging van de rivier is in de loop der jaren overal sterk verandert, maar hier stroomt de Oude Rijn nog steeds in dezelfde bedding.

Nedergermaanse Limes
Sinds het bevel van keizer Claudius in het jaar 47 is de Oude Rijn de noordwestelijke grens van het Romeinse Rijk. Het grensgebied wordt pas later bekend als Nedergermaanse Limes.

De grensrivier wordt aan de zuidkant voorzien van grensbewaking in de vorm van fortificaties: een linie met castella, wachtstations en wachttorens. Castellum Albaniana is daar een van. De noordelijke oevers worden gebruikt door het leger en deze mogen niet worden bewoond door de boeren die hier voorheen hun bedrijf, en hun thuis, hadden.

Veertien kilometer grens
Binnen de huidige Alphense gemeentegrenzen ligt veertien kilometer van deze Romeinse grens. Dat is het langste stukje Limes van het hele Nedergermaanse gebied. De veertien kilometer grensrivier is echter onherkenbaar veranderd sinds de Romeinse tijd.

Vroegâh
Het Romeinse fort in Zwammerdam, castellum Nigrum Pullum, ligt allang niet meer langs de Rijn. Het Oog van Koudekerk is een schamel overblijfsel van twee grote elkaar kruisende hoofdstromen van de Rijn. Maar in Alphen-Stad stroomt de rivier nog steeds alsof er geen tweeduizend jaar is verstreken sinds de Romeinen zich hier vestigden.

Natuurlijke rivier
Is er dan niks veranderd?
Jawel, de rivier ziet er heel anders uit dan in de Romeinse tijd. Het water stroomde toen namelijk vrij door de natuurlijke bedding. De Rijn is in de Romeinse tijd een brede watervlakte die meandert door het landschap. Hoog water maakt de rivier meteen nog een stuk breder. En grote verwoestende overstromingen komen zo af en toe voor, inclusief doorbraakgeulen door de oeverwallen.

Kanalisering
In de loop der eeuwen hebben mensen de rivieren bedwongen. Langs de Rijn zijn dijken gebouwd zodat de bewoners droge huizen hebben. De kades zijn sterk en houden de rivier in bedwang, zodat het water netjes door een ‘kanaal’ stroomt. Het water heeft veel minder ruimte dan voorheen, zodat de rivier soms maar een kwart van haar natuurlijke breedte heeft.

Z-bocht
Nog steeds echter, volgt de Oude Rijn tussen de Gouwe en het Oog van Koudekerk haar ooit natuurlijke loop. De grote Z-bocht, bij de Gouwe een afslag naar het noorden en voorbij het centrumgebied terug richting westen, is heel kenmerkend voor het huidige Alphen aan den Rijn op googlemaps. Maar, dat was deze grote opvallende bocht ook al in de Romeinse tijd.

Op de foto: de Oude Rijn naast Theater Castellum op dezelfde plek als de rivier ook in de Romeinse tijd langs het Romeinse castellum stroomt.

Meer over het Romeinse verleden van gemeente Alphen aan den Rijn is te lezen (en te zien) op www.RomeinsAlphen.nl.


Stuur een nieuwsbericht in
Stuur een nieuwsbericht in
Adverteer op Alphens.nl
Adverteer op Alphens.nl

Meer nieuws

Gemeente gisteren 17:30

Gespannen sfeer bij bijeenkomst tijdelijke huisvesting Steekterweg

Woensdagavond vond een informatiebijeenkomst over tijdelijke opvang voor Oekraïners aan de Steekterweg plaats. Dit omdat er onder bewoners onrust heerst over de locatie en de aantallen die opgevangen zullen worden. Het werd een verhitte avond.

Evenementen gisteren 16:23

Kaartverkoop Zomerspektakel gesloten: vrijdagavond volledig uitverkocht

Nog heel even en dan is het weer zover: het Zomerspektakel aan het Meer. Met elk jaar zo’n 70.000 bezoekers in één weekend belooft het ook dit jaar een knallende editie te worden. Dat Alphenaren er zin in hebben blijkt uit de kaartverkoop; de tickets voor de vrijdagavond zijn volledig uitverkocht.

Advertorial Sport gisteren 14:03

Padellen met jouw sportvereniging bij Sunset Padel

Het sportseizoen zit er voor veel sportclubs (bijna) op. Stilzitten doe je natuurlijk niet, dus probeer eens een andere toffe sport en blijf lekker fit. Kom padellen bij Sunset Padel met je teamgenoten! Sportverenigingen kunnen nu tot 1 juli gebruik maken van een speciale actie. 

Calamiteiten gisteren 12:52

Ambulancedienst waarschuwt voor valse meldingen: “Besef welke gevolgen het heeft”

Afgelopen weekend kreeg de ambulancedienst een melding van een vermeende reanimatie. Eenmaal aangekomen bij de desbetreffende woning bleek het om een valse melding te gaan. De ambulancedienst neemt je mee in hun belevenis van die dag. “Besef jij welke gevolgen het heeft als je denkt een grapje met iemand uit te halen?”

Evenementen gisteren 11:41

Alles wat je moet weten voordat je naar het Zomerspektakel aan het Meer gaat

Het Zomerspektakel aan het Meer staat voor de deur. De laatste 100 kaarten zijn gisteren in de verkoop gegaan en de organisatie verwacht vandaag uit te kopen. Om ervoor te zorgen dat jij goed voorbereid naar het festival kunt gaan, hebben we alle essentiële informatie voor je op een rijtje gezet.