Beleef Alphen: stadswandeling Hoge Zijde
Deze zomer gaat Lars (25) voor Alphens elke week op stap. ''Ik licht één activiteit uit en schrijf uitgebreid over wat ik gedaan heb. Om te ervaren wat er kan, wat er doen is, maar vooral om te ontdekken wat er te beleven is in Alphen. Ik maak stadswandelingen, bezoek het Archeon, hang in de touwen bij het klimpark en nog veel meer!” Deze week: stadswandeling Hoge Zijde.
Romeinen in Alphen
Ik neem met deze stadswandeling een duik in de geschiedenis van Alphen aan den Rijn. En bij de geschiedenis van Alphen moeten we het natuurlijk hebben over de Romeinen. Want de Rijn was de noordelijke grens van het Romeinse Rijk, de Limes. Getuige de gedenkplaat op het Rijnplein ter ere van Tacitus was het hier slecht weer, het landschap ruig, en was het een plek waar je niet wilde zijn. En geef hem eens ongelijk, zelfs nu denk ik nog weleens: ‘’Was ik maar op vakantie.’’
Maar dat ben ik niet, ik luister naar de gids die enthousiast vertelt dat op de plek waar nu de McDonalds en de H&M zitten, zich in het jaar 41 na Christus het fort Albaniana bevond. Gebouwd in opdracht van keizer Caligula. Overigens schijnt hij zo gek als een deur geweest te zijn en heeft hij bijvoorbeeld bij Katwijk gevochten tegen zeegod Neptunus. Schelpen werden meegenomen als bewijs.
Van landbouw naar een levendig handelspunt
De Romeinen vertrokken en in de middeleeuwen leefden de mensen van landbouw en turfwinning. Met de ontginningen ontstonden de polders en rond het jaar 1000 mondde De Aar al uit in de Rijn, wat later eigenlijk het driedorpenpunt werd. Al in het jaar 1100 werd er een dam gelegd bij Wijk bij Duurstede, dit omdat de Rijn vaak uit zijn oevers trad.
Met een horecagelegenheid op de plek waar nu Koeien en Kaas zit en Vrouwen van Lichte Zeden iets verderop, vormde deze plek in de zeventiende en achttiende eeuw, de bloeiperiode van Alphen, een levendig handelspunt tussen Amsterdam en bijvoorbeeld Gouda. In 1918 ontstond Alphen aan den Rijn na een samensmelting van de dorpen Oudshoorn en Aarlanderveen, dat destijds tot aan de Lage Zijde reikte.
De Alphense brug bestaat al eeuwenlang en was vroeger een manier om tol te vragen voor het verkeer over water. Maar hier liep ook een belangrijke landweg van west naar oost, en dat was dus ook een belangrijke bron van inkomsten. Alphen was een centraal en logistiek punt door de samenkomst van vaarwegen.
Julianastraat als hoofdstraat
In mijn duiktocht door de geschiedenis kom ik ook langs de Postbrug bij de Julianastraat. Het heeft zijn naam ontleend aan het feit dat hier vlakbij in de zestiende en zeventiende eeuw de post werd gesorteerd voor heel Nederland. Net buiten het dorp stonden rijen bomen waar uilen zich verschansten, Alphenaren werden dan ook uilen genoemd.
De Julianastraat was de hoofdstraat van Alphen, en veel chiquer dan Oudshoorn, want die mensen werden maar boerenkinkels gevonden. De Adventskerk is de oudste kerk van Alphen, gebouwd in art deco en Amsterdamse stijl en protestants van aard. Voor de kerk bevond zich het dorpsplein.
Hof van Alphen
Het oudste pand van Alphen, het schoutenhuis, gaf een thuis aan de schout, die namens het Hof Van Alphen de orde handhaafde en de belasting inde. Ook heeft de omloop van de Aar tot aan het station gelopen, dit om de planten en bloemen, maar ook kolen, vanuit Boskoop te kunnen verschepen.
Het Hof van Alphen had het over het algemeen voor het zeggen en bevond zich op de plek waar nu woonservicecentrum Sint Jozef huist. Het bestond uit een kasteel met tuinen, boomgaarden en buitendijks land. In de negentiende eeuw werd het gesloopt en kwam er een katholieke schuilkerk voor in de plaats, de Bonifatiuskerk. In 1885 verhuisde ze naar de huidige plek (Paradijslaan) en werd de oude kerk omgebouwd tot het verzorgingshuis Sint Jozef.
Leeuw en tijger
Als laatste kom ik bij het beeld vlakbij het stadhuis, het kunstwerk Leeuw en Tijger op de Haalebosbrug, vernoemd naar een archeoloog die leiding gaf aan de opgravingen in het Alphense centrum. De aanname is dat dit beeld staat voor het feit dat het rijk van de Romeinen tot aan Afrika (leeuw) en Azië (tijgers) reikte.
Terras met uitzicht op de Rijn
Als ik klaar ben met mijn duik in de Alphense geschiedenis, ben ik moe van alle indrukken. Als een echte toerist besluit ik ook nog even de lokale horeca te sponsoren. Ik neem plaats op een terras met uitzicht over de Rijn om de indrukken te laten bezinken. Wat heb ik weer veel opgestoken van deze rondleiding en wat ben ik weer veel dingen te weten gekomen die ik nog niet wist.
Ben je ook benieuwd geworden naar de geschiedenis van Alphen? Naar wanneer de omloop van de Aar is gebouwd of waarom de Romeinen Alphen hebben uitgekozen om hun fort te bouwen? Het Gilde heeft vele stadswandelingen aan zowel de Hoge Zijde en de Lage Zijde!
Benieuwd naar andere activiteiten die je kunt ondernemen in Alphen en omgeving? Hier lees je over alle plekken die Lars bezoekt.
