MINERVA Romeinse weg
De kogel is door de kerk: de Romeinse grens, die dwars door de gemeente Alphen aan den Rijn loopt, is onlangs aangemeld om op de Werelderfgoedlijst van Unesco te komen. Er is een lijvig rapport gemaakt van wat de Romeinen hebben achtergelaten en dat dossier is in januari bij Unesco ingediend.
Alphen aan den Rijn is een hele belangrijke vindplaats. De Schepen van Zwammerdam zijn gelukkig een paar jaar geleden geconserveerd teruggekomen. En, je kunt ze bekijken. Een kleine kano ligt in het Romeins Museum bij Museumpark Archeon en een groot schip is met pijn en moeite in de Restauratiewerf, in het museumpark, weer in elkaar gezet.
Die schepen zijn niet de enige belangrijke vondsten. Omdat de grensrivier over een lengte van 14 kilometer door de gemeente loopt, liggen er ook twee Romeinse forten. Albaniana in hartje centrum bij het Rijnplein. Nigrum Pullum op het terrein van de Ipse de Bruggen bij de spoorlijn.
Niet alleen de militaire forten zijn gevonden. Bij beide forten lagen dorpjes. Ook daarvan is hier en daar het een en ander opgegraven. Maar dat kunnen we niet meer zien. Er ligt een compleet Stadshart op. Wat we wel kunnen zien, zijn de vele spulletjes die de Romeinen kwijt zijn geraakt of die ze hebben weggegooid.
Het depot van de provincie Zuid-Holland ligt vol met van alles en nog wat. Er zijn bijvoorbeeld veel munten gevonden, belangrijk voor de datering. Er zijn ook veel resten van potten gevonden. Er zijn mantelspelden, sieraden, delen van helmen, wapens en gereedschap. Al die spullen laten zien wie er leefden en wat ze hier deden.
Zelf vind ik het heel mooi om te zien dat er dakpannen met het stempel van de makers erop zijn. Een legeronderdeel uit het huidige Roemenië heeft hier aan een dak gewerkt. Heel bijzonder dat we dat weten.
Er zijn natuurlijk ook dingen die we niet weten. Of beter: we weten het wel maar het is nog niet gevonden. Misschien gebeurt dat wel nooit meer, want in de vorige eeuw is heel veel Romeins erfgoed vernield zonder dat er een degelijk onderzoek werd gedaan.
Zo ligt half Kerk & Zanen op grond met daarin zo’n beetje de complete Alphense geschiedenis. Totaal uit verband, dus wetenschappelijk niet meer van waarde. Toch is het leuk om Romeinse munten en zeventiende-eeuwse pijpenkoppen te vinden.
Waar ik zelf heel graag een goed antwoord op zou willen hebben, is het exacte tracé van de Romeinse weg. Voor een deel is dat bekend, naar de rest moeten we min of meer raden. Wat ik ook zou willen weten is waar de wachttorens lagen. Die waren er op zeker namelijk ook. Elk Romeins fort ligt op circa 6,5 kilometer van het volgende. En daartussen lagen minstens acht wachttorens. Elke 400 tot 800 meter een.
Waarom we ze nog niet gevonden hebben? Enerzijds omdat de oevers van de rivier doorlopend bewoond waren. Die linten zijn inmiddels helemaal aan elkaar gegroeid. Bovendien had de rivier een andere loop in de Romeinse tijd. Anderzijds omdat we hier in Alphen, en niet alleen in Alphen, de goede gewoonte hebben om vooral geen archeoloog bij een vondst te halen. Nee zeg, dan loopt je bouw vertraging op…
