Rekenwonder Willem Bouman: "Rekenen is overal!"
Vertel hem de datum waarop je geboren bent, en hij vertelt direct welke dag van de week dat was. Geef hem je telefoonnummer, en hij deelt het op in verschillende kwadraten. Over wie hebben we het? Over niemand minder dan internationaal befaamd rekenwonder én echte Alphenaar Willem Bouman!
Hij vestigde diverse wereldrecords, voor onder andere het berekenen van vier opeenvolgende priemgetallen uit een getal van zestien cijfers, factoriseren, opgaande delingen en – in 2020 nog – het schrijven van getallen van vijf cijfers als de som van vier kwadraten.
Natuurtalent
Op het eerste gezicht leidt de 81-jarige Willem Bouman een vrij normaal leven. Hij woont met zijn vrouw Trix in een jarendertighuis in Alphen centrum, met een klein blauw autootje op de oprit. Hij heeft drie kinderen en zes kleinkinderen, houdt van modeltreinen en blijft fit door iedere dag 12 kilometer te fietsen. Maar schijn bedriegt: we hebben hier te maken met een van de grootste rekentalenten ter wereld.
“Toen we op school begonnen met vermenigvuldigen, merkte ik dat ik zonder te denken op iedere som direct het antwoord wist. Later gingen we worteltrekken. Ook die structuur had ik snel in de vingers, waardoor ik makkelijk grote getallen leerde opdelen in sommen van verschillende kwadraten. Op de middelbare school, het Alphense Christelijk Lyceum, hadden we schoolavonden waarop ik standaard een ‘optreden’ gaf: ik deed dan een rekenwedstrijd tegen een wiskundeleraar. Die arme man had geen schijn van kans!’’
Onder en boven de radar
Ondanks Willems uitzonderlijke rekenvermogen speelde dat talent een minimale rol in zijn werkende leven. “Ik ben gaan werken als verkoper van vrachtautobanden bij Michelin en heb daar het rekenen beperkt tot technische zaken zoals asbelastingen en zwaartepunten. Pas toen ik met pensioen was, besloot ik dat het tijd was dat ik er weer eens wat mee ging doen. Ik vond op internet de naam van wereldkampioen Gert Mittring en zocht contact met hem. We zijn samen aan het rekenen geslagen. Hij is degene die tegen mij zei: weet je wel hoe goed je bent? Je bent van wereldklasse! Hij heeft mij toen aangemeld voor het wereldkampioenschap hoofdrekenen in 2006, waar ik zonder enige voorbereiding toch nog zevende wist te worden.’’ Willem deed daarna nog vier keer mee aan een WK hoofdrekenen, waarbij hij telkens een hogere plaats bemachtigde.
In zijn knollentuin
In 2008 werkte Willem als docent mee aan de eerste editie van de wereldkampioenschappen hoofdrekenen voor de jeugd en is dat sindsdien blijven doen. “Als ik ooit in mijn knollentuin ben, is het wel dan! Die kinderen zijn echt topdenkers. Normaal moet ik op een klein fluitje blazen als ik het met iemand over getallen heb, maar bij hen kan ik alle registers open trekken! Dat vind ik heerlijk. Want eerlijk is eerlijk: veel mensen praten liever niet over rekenen. Dat miste ik wel.’’ In 2017 presenteerde Willem Bouman zijn boek: De kunst van het hoofdrekenen. “Het duwtje in de rug daarvoor kreeg ik van een Duitse wiskundige, Michael Huke, die ik vaak sprak. Op een gegeven moment zei hij tegen mij: ‘Jouw rekenmethoden zijn uniek. Het zou zonde zijn als je ze niet in een boek zou vastleggen!’ Zo geschiedde, en ik ben blij dat ik op die manier mijn kennis heb kunnen delen met anderen. Of iedereen wat aan het boek heeft? Nee, dat niet. Het is niet wat je ‘droogkapliteratuur’ zou noemen.’’ Willems vrouw Trix voegt daar lachend aan toe: “Ik ben niet verder gekomen dan bladzijde vijf.’’
Iedere dag training
Toch zou iedereen wat meer met rekenen moeten oefenen, meent Willem. “Ik ben vaak teleurgesteld in het niveau van scholieren en studenten, zeker als ze zelf een docentenopleiding volgen. Rekenen komt dagelijks van pas: je hebt toch iedere dag met getallen te maken? Op de weg, in de winkel, op je rekening. In de supermarkt zag ik laatst een voordeelverpakking die absoluut niet voordelig was. Zoiets kan natuurlijk eigenlijk niet, daarvoor hoef je geen hogere school te hebben gevolgd. Ik ben van mening dat iedereen kan oefenen met beter leren rekenen. Dat gaat, zo lang je je maar niet laat verpesten door een rekenmachinetje! Ik oefen zelf iedere dag, als je niks doet gaan je hersenen achteruit. If you don’t use it you lose it!’’
Dit artikel is eerder verschenen in de negende editie (december 2020) van het Alphens.nl Magazine. Heb je het magazine niet ontvangen? Je kunt een exemplaar ophalen op ons kantoor aan de Raadhuisstraat 211.
