ROMEINEN Dank aan de godin
De Romeinen heersten ruwweg van halverwege de eerste tot het eind van de derde eeuw in ons natte kikkerlandje. Net als de inheemse bevolking aanbaden de Romeinen veel goden en godinnen. Eén ervan was Nehalennia, beschermvrouwe van reizigers in het Noordzeegebied.
Reizigers op de Noordzee, leger en handelaren, maakten onder meer vanaf de Oude Rijn via de kust naar Zeeland de oversteek naar Britannia. Dat was in ieder geval sinds de verovering een gebruikelijke route voor het Romeinse leger, de manschappen en de bevoorrading, en voor handelaren. Gevaarlijk was het echter wel, door de ruwe zee, het slechte weer en piraterij.
De aanvoer van troepen en goederen kwam uit de Romeinse provincies Germania Inferior en Germania Superior, beide in het stroomgebied van de machtige Rijn. Behalve tussen Germania en Britannia was er ook veel handel tussen de verschillende castella, steden en nederzettingen zowel langs de rivier als langs de kust.
De Oude Rijn was in onze streken tegelijkertijd de grens, de Limes, tussen het Romeinse grondgebied en dat van de vrije volkeren oftewel de Friezen.
De verering van Nehalennia is vooral bekend uit de tweede en derde eeuw toen zij beschermvrouwe was van reizigers op de Noordzee. Haar vereerders kwamen vooral uit de Germania's, Britannia en Gallia Belgica. Haar oorsprong ligt echter veel vroeger, toen zij onder meer een vruchtbaarheidsgodin was.
In de Romeinse tijd had Nehalennia een grote tempel bij de monding van de Schelde. Daar beloofden dappere reizigers een votiefsteen aan de godin als dank voor een behouden vaart. Typisch Romeins was het wel boter bij de vis.
Bij vertrek werd een klein offer gebracht, vaak een brandoffer van voedsel of bijzondere planten. De reiziger deed daarbij een belofte aan de godin: "Lieve godin Nehalennia, zorg dat ik een goede reis heb en goede zaken doe. Als ik terugkom schenk ik u een fraai altaar."
Deze altaren heten ook wel votiefstenen of gedenkstenen. Meestal wordt een afbeelding van de godin vergezeld door haar symbolen, een dankwoord en een afbeelding van de schenker.
De votiefsteen met het Romeinse wijnschip is geëxposeerd in het RMO in Leiden. Een replica (foto) is te zien in Museumpark Archeon.
2022 is uitgeroepen tot het Limesjaar: Alphen, wereldstad aan de Limes. Met deze serie artikelen staan we stil bij het Romeinse verleden van Alphen aan den Rijn.
