MINERVA Social media als afvalputje
Soms lees ik iets en dan denk ik: ja. Zo las ik vorige week het Columbia-rapport over de rol van social media. Ik vind zelf aan de ene kant dat de social media erg lijken op een roddelcircuit in combinatie met het afvalputje van de maatschappij.
Voorbeeld: de groep 'Je bent pas een Alphenaar als...', waar de mening koning is. Aan de andere kant maken social media ook heel veel kwalitatief goede informatie toegankelijk en is de verspreiding ook veel sneller. Voorbeeld: online community Alphens.nl, waar meer naar feiten wordt gekeken. Dat is niet alleen in het Alphense zo, maar in heel Nederland en in de hele wereld.
En ja, ik maak ook graag gebruik van de mogelijkheden van social media. Zo beheer ik de facebookaccounts van een aantal Alphense opdrachtgevers. Daar staan vooral leuke dingen voor de doelgroep op en er wordt informatie gegeven. Gewoon simpele informatie waar je amper een mening over kunt hebben. Openingstijden, evenementjes, inschrijven ergens voor en natuurlijk hoe leuk 'we' zijn.
Een minpunt van facebook is dat facebook zelf controleert wie jouw foto's, filmpjes en teksten ziet. Als ik Zwembaden Alphen aan den Rijn leuk vind, betekent dat nog niet dat ik ook zie wat er op die facebookpagina staat. Dan moet ik wel zo af en toe een foto liken en een tekst openen. Anders 'denkt' facebook dat ik die zwembaden helemaal niet zo leuk vind en krijg ik amper berichten te zien.
In het Columbia-rapport wordt uitgelegd hoe social media, met facebook voorop, de rol van de traditionele journalistiek in print en online hebben overgenomen. Op zichzelf is dat niet erg. Je moet gewoon heel kritisch zijn met wat je leest.
Het lastige is dat social media totaal niet doen aan neutrale verslaggeving en waarheidsvinding. Neutrale verslaggeving en waarheidsvinding is iets waar de traditionele journalistiek al moeite mee heeft. Laat staan de gemiddelde leek met nul komma nul verstand van het omgaan met feiten. Er zijn sowieso al vaak meer kanten aan een zaak die belicht kunnen worden.
Zo heb ik zelf vanuit de Alphense politiek een aantal artikelen geschreven over de Alphense coffeeshops in de Hooftstraat. Om precies te zijn: over de behandeling in de gemeenteraadsvergadering van eind maart. Allemaal vanuit een andere invalshoek. Wat ik van zo'n oefening leer, is hoe verschillend je naar hetzelfde onderwerp kunt kijken.
De neutrale invalshoek over de coffeeshops is een verslag met de kern van wat de raad vindt. In de neutrale tekst staat dat 29 van de 155 klachten over de coffeeshops gaan en de rest te maken heeft met de horeca en het verkeer in de Hooftstraat (feit). Er staat ook dat de politieke partijen verschillend denken over de wenselijkheid van coffeeshops in de Hooftstraat (feit). Er staat tenslotte dat het onderzoek akkoord is én dat een verzoek om een onderzoek naar uitplaatsing nipt is afgewezen (feit).
De invalshoek 'geen coffeeshops in de Hooftstraat' levert op dat het beter is om de coffeeshops te verplaatsen (mening), want de omwonenden ervaren wel overlast (feit). Reden is onwenselijkheid van drugsgebruik (mening) en onwenselijkheid van gedoogbeleid (mening) plus onwenselijkheid van vestiging in woongebieden (mening).
Bij de invalshoek 'lekker laten zitten die coffeeshops' wordt gewezen op 'we zijn een stad' (feit) en daarom is een coffeeshop in het centrum normaal (mening). Plus: als je in het centrum van een stad woont, heb je altijd last van meer verkeer en horecabezoekers (feit) en dat hoort er gewoon bij (mening).
Er bestaat dus ook zoiets als een feit en een mening. Een feit is iets wat vaststaat, zoals de gordijnen zijn rood. Het is iets heel anders dan een mening. Je hebt een mening over een feit, bijvoorbeeld rode gordijnen zijn lelijk.
Het onderscheid tussen mening en feit is soms moeilijk te maken. En, iedereen kan zich een keer vergissen. Daarom bestaat er zoiets als fact checken. Doe je dat niet, dan verkoop je onzin. Journalisten zijn getraind in het vinden van de feiten, of dat zouden ze moeten zijn.
De gemiddelde leek, inclusief overheden en politici, is dat niet en dat blijkt telkens weer vooral op social media.
De ontwikkeling van nieuwsvoorziening op social media is er een die niet tegen te houden is. Tegelijkertijd staat de traditionele journalistiek zo onder druk, dat ook daar steeds vaker de meningen het van de feiten winnen. Niet alleen de lokale kranten krijgen als opdracht vanuit de uitgeverijen mee om vooral aan te sluiten bij 'de man op de straat'. Ook landelijke van oudsher kwaliteitskranten hebben er mee te maken. Daarmee dreigen de meningen het van de feiten te winnen. En dat is een zeer ongewenste en gevaarlijke ontwikkeling.
