Bronzen maquette van castellum Albaniana staat op Rijnplein
Een bronzen maquette van het eerste houten castellum Albaniana staat op het Rijnplein bij de Julianastraat. De reconstructie van het Romeinse fort is donderdag 26 oktober feestelijk onthuld in het bijzijn van een delegatie wethouders en veel Alphense erfgoedorganisaties.
Het maken van de bronzen maquette heeft een aantal jaren geduurd. Het idee is van Ton Dalman, een van de Alphense stadsgidsen van ‘t Gilde. De reconstructie van het eerste Alphense castellum, gebouwd vanaf het jaar 40, is gemaakt door archeoloog Julia Chorus. Aan de hand van haar reconstructie heeft kunstenaar en restaurateur Marc van der Aa een model, uiteindelijk in was, gemaakt. Daarna is de maquette in brons gegoten.
De onthulling werd gedaan samen met de wethouders van cultuur, toerisme en economie. Anouk Noordermeer (cultuur & erfgoed) heeft veel werk verzet om het Romeinse verleden op de kaart te krijgen. Relus Breeuwsma (toerisme & recreatie) wil het Romeinse verleden ook inzetten om meer bezoekers naar het Alphense Stadshart te trekken. Dat is ook goed voor de economie in het centrumgebied, en dat is de portefeuille van Gerard van As. De gemeente Alphen aan den Rijn heeft het project gefinancierd.
Castellum Albaniana
Het castellum in het Alphense stadshart is vanaf de winter van 40-41 gebouwd. Deze datering komt onder meer uit onderzoek van het hout in een fundering van de wal. De gebouwen zijn hout-leembouw. De muren zijn een combinatie van zoden in een liggende paalconstructie en een ‘opzetstuk’ van houten planken. Er zijn houten poorten in alle zijden plus houten torens. De constructie is gebaseerd op het proefschrift van Julia Chorus.
Romeinen
In het castellum hebben altijd hulptroepen gediend. Dat zijn eenheden die in het hele Romeinse Rijk worden gerekruteerd, maar geen Romeins staatsburger zijn. De in het castellum gestationeerde soldaten moeten de rivier bewaken, want de (Oude) Rijn is sinds het jaar 47 de noordelijke grens van het Rijk. Rond het tweede castellum dat na de Bataafse Opstand (69-70) wordt gebouwd, ontstaat een vicus. In dit kampdorp wonen vrouwen en kinderen van de soldaten, ambachtslieden en handelaren die allemaal een relatie met het Romeinse leger hebben.
Erfgoed
Tegenwoordig heeft de hele noordgrens als Nedergermaanse Limes de status van Unesco Wereld Erfgoed. In Alphen aan den Rijn is er naast Albaniana een tweede castellum, Nigrum Pullum in Zwammerdam. Hier is een Bezoekerscentrum ingericht. Bijzonder is opgraving in het Westvaartpark in Hazerswoude, hier lagen zeer waarschijnlijk een tempel en een militaire post. De muntschat die hier is gevonden, is te zien in het RMO in Leiden. Onder het maaiveld is in de hele gemeente het tracé van de Limesweg te volgen.
In Museumpark Archeon zijn reconstructies van onder meer de muur van het castellum. In het Romeins Museum / Archeologiehuis naast Archeon zijn originele vondsten te zien uit het Alphense centrumgebied. De zes Schepen van Zwammerdam worden ‘live’ gerestaureerd in de Restauratiewerf in het Museumpark.
Erfgoedorganisaties
Verschillende organisaties houden zich bezig met het Romeinse verleden in de hele gemeente. VVV, ’t Gilde en de Historische Verenigingen zijn actief met stadswandelingen, kleine exposities en het verspreiden van informatie. Regiegroep ‘Alphen, Wereldstad aan de Limes’ is een samenwerking tussen Archeon, Nigrum Pullum, PReT, Centrummanagement en de gemeente op het gebied van Limes. De Regiegroep initieert verschillende projecten in de hele gemeente. In het online naslagwerk www.RomeinsAlphen.nl staat veel informatie over het Romeinse verleden van gemeente Alphen aan den Rijn.
Foto boven v.l.n.r. kunstenaar Marc van der Aa, wethouder Anouk Noordermeer en archeoloog Julia Chorus met op de voorgrond de bronzen maquette.
Foto onder het Alphense erfgoedveld volgt met belangstelling de officiële onthulling van de bronzen maquette.
