ROMEINEN Badcultuur
In het Romeinse badhuis langs de weg naar de zuidelijke poort van het castellum Albaniana namen de soldaten een bad. Ook de bewoners rond het castellum konden hier gebruik van maken, het badhuis stond buiten de omwalling. Baden hield echter meer in dan je wassen, afdrogen en schoon weer naar buiten stappen.
Badhuizen hebben in de Romeinse tijd niet alleen een hygiënische maar ook een sociale functie. De Romeinen zitten er tenslotte niet in hun eentje. Bovendien hoort er een sportveld en een buitenzwembad bij een groter badhuis. Onder de zuilengang bij de entree zijn winkeltjes. Hier zijn ook de latrines, de Romeinse toiletten. Het hele complex, een thermen, lijkt zo behoorlijk veel op een moderne wellnessclub.
In het badhuis is de eerste grote hoge ruimte de kleedruimte. Hier kan iedereen zijn of haar kleren achterlaten in een van de vele houten planken met open vakken. Een verstandige Romein verruilt zijn schoenen voor een paar slippers met dikke houten zolen. De vloer is in sommige ruimten behoorlijk heet of juist koud en nat. Bovendien liggen er bakstenen tegelvloeren of mozaïeken.
De eerste echte badruimte die de gasten betreden, heeft koude baden. Deze worden gebruikt om af te koelen na een verblijf in de hete sauna. Ook wordt een koud bad wel gebruikt na een afspraak met een van de masseurs. Eventueel gaat na de massage een epileerder aan de slag met de ontharing van het lichaam.
In de volgende lauwwarme ruimte liggen de badgasten op een tafel. Er wordt geen zeep gebruikt, maar olie die hier wordt opgesmeerd. De smurrie – bestaande uit zweet, vuil en huidschilfertjes – wordt met een strigilus van de huid geschraapt. Door de olijfolie hebben de Romeinen dan een lekker zacht babyhuidje.
Vervolgens wordt de huid met de handen gekneed en behandeld met kleine takkenbossen. Het gaat er niet zachtjes aan toe, want het is de bedoeling dat de huid gaat gloeien.
In de laatste grote warme ruimte zijn warme baden en bekkens met water. Het water wordt via een waterleiding aangevoerd en in de riolering weer afgevoerd. Na de warme ruimte is er de terugweg naar de kleedruimte, het is ook mogelijk om gewoon nog een badgang te maken.
De verwarming van een badhuis wordt geregeld in de stookruimte. Het vuur zorgt dat er warme lucht onder de vloer en in de holle wanden stroomt. Dit systeem heet hypocaustum en is bij opgravingen gemakkelijk herkenbaar door de pilaartjes van platte baksteen onder de vloer en door een buizensysteem van holle stenen in de wanden.
In Albaniana was een thermen tussen de huidige Adventskerk en McDonalds. Thermen zijn groter en luxer en hebben meer voorzieningen dan een klein badhuis. De thermen van Albaniana vallen echter in het niet bij die in de grote steden, zoals Rome.
2022 is uitgeroepen tot het Limesjaar: Alphen, wereldstad aan de Limes. Met deze serie artikelen staan we stil bij het Romeinse verleden van Alphen aan den Rijn.
